رژيمهاي داروئي كه احتمالاً ايجاد واكنشهاي تداخلي دارو- غذائي ميكنند كه از نظر باليني مهم و محسوس ميباشند :
اطلاعات بدست آمده از بازرسي ملي نسخهها در ايالات متحده در سال 1982 – نشان ميدهد كه از 25 داروئي كه بيش از همه تجويز شدهاند، 19 تاي آنها تداخل كاملاً محسوسي با غذا داشتهاند،اين داروها عبارتند از : هيدروكلروتيازيد، كنتراسپتيوهاي تركيبي خوراكي، پروپرانول. تريامترن، پتاسيم، ديازپام، ديگوكسين،فوروسمايد، تئوفيلين، پنيسيلين وي پتاسيم، آتروپين، متيل دوپا، سايمتيدين، فنوباربيتال، ايبوپروفن، تتراسيكلين، آمي تريپتيلين، تريمتوپريم و اريترومايسين.
نمونههاي تيپيك مزاحمتهاي داروها شامل موارد زير هستند :
1-داروهائي كه با غذا خورده ميشوند : داروهائي كه عموماً با غذا خورده ميشوند عبارتند ازضداسيدها و آسپيرين، مثال :
الف)ضداسيدهائي كه حاوي هيدروكسيد آلومينيوم هستند ميتواننند باعث كمبود فسفات و (استئومالاسي ثانويه) گردند.
ب)آسپرين ميتواند سبب كاهش فولات و افزايش دفع اسيداسكوربيك شود.
2-داروهائي كه با مكملهاي غذائي خورده ميشوند : مثال فني توئين را با مكملهاي حاوي اسيدفوليك مصرف ميكنند زيرا فنيتوئين روي وضعيت فولات بدن تأثير ميگذارد. بايد توجه داشت كه دزهاي فارماكولوژيك اسيدفوليك باعث كاهش جذف فني توئين ميشود.
3-داروهائي كه با الكل خورده ميشوند : مثال فني توئين را با مكملهاي حاوي اسيدفوليك مصرف ميكنند زيرا فني توئين روي وضعيت فولات بدن تأثير ميگذارد. بايد توجه داشت كه دزهاي فارماكولوژيك اسيد فوليك باعث كاهش جذب فنيتوئين ميشود.
3-داروهائي كه با الكل خورده ميشوند : شامل داروهائي هستند كه يا با وعدههاي غذائي كه در آنها نوشابههاي الكلي مصرف ميشود خورده ميشوند يا اين داروها را بلافاصله پس از اين غذاها مصرف ميكنند، داروهائي كه در حامل الكلي قرار ميگيرند، و داروهائي كه توسط الكليها مصرف ميشوند.
تداخلات دارو- الكل شايع عبارتند از تشديد اثرات سداتيو (خوابآور) داروها توسط الكل، واكنشهاي دي سولفيرامي و تيراميني برافروختگي پوست در اثر تداخل كلرپروپاميد- الكل، و اختلال درجذب مواد غذائي ناشي از الكل.
4-داروهائي كه عمداً براي ايجاد تداخل با غذا استفاده ميشوند مثال : دي سولفيرام، داروئي است كه به منظور ايجاد بياري از الكل مصرف ميشود. ضد انعقادهاي كوماريني كه آنتاگونيستهاي ويتامين K هستند به منظور جلوگيري از تشكيل لخته بكار ميروند. متوتركسات كه آنتاگونيست فولات است، يك داروي سيتوتوكسيك (بخاطر خاصيت ضد فولات) ميباشد.
5-داروهائي كه در رژيمهاي چند داروئياي مصرف ميگردند كه در اين رژيمها تعداد داروهائي كه با غذا تداخل دارند بيشتر از يكي باشد : مثال : ايززونيازيد و ريفامپين جهت درمان سل مصرف ميگردند. هر دوي اين داروها بروضعيت ويتامين D بدن اثر ميگذارند. به همين ترتيب فني توئين و فنوباربيتال كه توسط بيماران صرعي مصرف ميگردند، برمقدار فولات بدن تأثير ميگذارند.
6-داروهائي كه به مدت طولاني توسط بيمار مصرف شده و سبب كمبود مواد مغذي ميشوند : احتمال وقوع نارسائي تغذيهاي در بيماراني كه از نظر مادة غذائي كه دارو آن را كم ميكند، كمبود غذائي دارند و يا در اثر يك بيماري آن ماده در آنها كم شده است، بيشتر از همه ميباشد. مثال : داروهائي كه بمدت طولاني مصرف ميشوند عبارتند از ضد صرعهايي مانند فني توئين، عوامل ضد سل مثل ايزونيازيد و لوپ ديورتيكهائي مانند فوروسمايد (كه توسط بيماران مبتلا به نارسائي احتقاني قلب مصرف ميگردد).
احتمال وقوع اثرات جانبي در افراد مسن به دلايل زير بيشتر ميباشد :
1-زيادتر بودن تعداد داروهاي تجويز شده
2-درمانهاي چند داروئي
3-استفاده طولاني مدت از داروها
4-خود درماني
5-رعايت نكردن قواعد مصرف داروها
6-تغييرات وابسته به سن در فارماكوكينتيك و فارماكودينامي داروها
7-كم شدن كار كليه در نتيجه كبر سن
8-داشتن رژيمهاي پرهيز از انواع خاصي از غذا
9- كمبود مواد معدني ناشي از بيماري يا رژيم غذائي
10-فقدان تماس با نور آفتاب
11-مصرف مقادير زياد ويتامينها
12-نقصان حافظه
احتمال وقوع اثرات جانبي تداخلات دارو-غذا در افراد الكلي هم به علل زير وجود دارد :
1-واكنش نسبت به داروهاي بيزاركننده از الكل
2-مصرف نوشابههاي الكلي همزمان با داروهاي ناسازگار با الكل
3-رعايت نكردن دستورهاي نسخه
4-اختلال در تغذيه ناشي از مصرف الكل
5-استفاده از داروهاي حاوي الكلي كه بدون نسخه به فروش ميرسند.
6-استفاده و سوء استفاده از داروهائي كه بدون نسخه به فروش ميرسند.
7-استفاده و سوء استفاده از داروهاي سداتيو و ديگر داروهائي كه اثرشان توسط الكل تشديد ميگردد.