مروري بر جهان داروسازي 1) تداخل دارو وغذا(

سال گذشته ميلادي FDA  امريكا كارخانه توليد مواد اوليه شركت داروسازي الاي ليلي واقع در ايندنياپوليس امريكا را بازديد و به علت وجود اشكالات GMP فعاليت آن را متوقف ساخت. قبل از آن نيز واحد توليد فرآورده‌هاي تزريقي الاي ليلي در همين محل با مشكل مشابهي مواجه شده بود. الاي ليلي در مركز توليد مواد اوليه خود، مواد اوليه داروهاي ضد پوكي استخوان به ويژه forteo را توليد مي‌كند. تاييد نهايي forteo منوط به رفع اشكالات گفته شده است.

شركت GSK يا گلاسكو اسميت كلاين انگلستان به منظور تكميل سبد داروهاي پوستي خود اقدام به خريد امتياز توليد و بازاريابي 5 داروي OTC از شركت داروسازي Elan امريكا كرده است. Aclovate  و Cutivate از جمله اين داروها هستند كه براي درمان اگزما و خارش پوست مصرف مي‌شوند. فروش اين داروها در سال 2001 بالغ بر 62 ميليون و در 6 ماهه اول 2002 حدود 35 ميليون دلار بوده است.

FDA پس از ماه‌ها بررسي پنج شكل دارويي Clarition توليدي شركت Schering-plough را جهت عرضه به صورت oTC مورد تاييد قرار داد. شركت سازنده جهت حفظ بارز اين دارو كه بيشترين سهم از بازار داروهاي ضد حساسيت دنيا را داشت تدابير مختلفي اتخاذ كرده بود كه از جمله آنها عرضه OTC داروي Claritin بوده است. در حال حاضر Claritin  تنها داروي با نام تجاري است كه به عنوان ضد حساسيت بدون اثر خواب آور به صورت OTC در دسترس مي‌باشد. دو شركت داروسازي Schering-plough و Novartis توافقي را امضا كرده‌اند كه براساس آن شركت شرينگ مسئوليت بازاريابي و فروش داروي Foradi Aerolizor ساخت نواتيس را در بازار امريكا بر عهده مي‌گيرد. Foradi يك مقلد انتخابي و طولاني اثر گيرنده‌هاي b2 است كه براي درمان نگهدارنده تنگي نفس، COPD و نيز مهار تنگي نفس ناشي از ورزش و فعاليت‌هاي بدني به كار مي‌رود.

شركت بيوفارماسيوتيكال Amgen فروش داروي Novantrone خود را در امريكا به ديگر شركت بيوفارماسيوتيكال يعني Serono واگذار كرده است. FDA داروي Novantrone  را براي درمان اشكال مختلف MS و نيز انواع خاصي از سرطان به تاييد رسانيده است. اين دارو در اصل متعلق به شركت Immunex بوده است كه در سال 2002 توسط Amgen خريداري شده است. Novantrone در سال 2000 براي درمان MS به بازار عرضه شده و فروش آن در سال 2002 حدود 71 ميليون دلار بوده است. كاربرد Novantrone در سرطان به تاييد FDA به سال 1987 برمي‌گردد.

در دو جدول ارايه شده در اين مقاله ميزان سرمايه گذاري در زمينه R&D توسط چند شركت مهم داروسازي در سه ماهه پاياني سال 2002 با يكديگر و با مدت مشابه سال قبل از آن مقايسه شده است. همان طور كه ملاحظه مي‌فرماييد در اين مدت از نظر مالي بيشترين سرمايه گذاري توسط شركت فايزر امريكا صورت پذيرفته است ولي از نظر سهم از فروش شركت آسترازنكا با 2/18 درصد در صدر قرار دارد. با توجه به ارقام ارايه شده به نظر مي‌رسددر سال 2002 شركت فايزر مجددا با سرمايه گذاري معادل 6 ميليارد دلار در صدر كليه شركت‌هاي داروسازي مهم از نظر R&D قرار گرفته باشد. در ميان شركت‌هاي بيوفارماسيوتيكال نيز به جز دو مورد شركت‌هاي Chiron و Gilead افزايش ميزان سرمايه گذاري مشاهده مي‌شود.

آخرين آمار منتشره از تجويز دارو در امريكا نشان مي‌دهد كه در اواسط دسامبر سال 2002 شركت آسترا- زنكا نيمي از بازار دارويي prilosec را در امريكا از دست داده است. همان طور كه قبلا نيز در اين سري مطالب به اطلاع خوانندگان محترم رسيده بود اهميت بازار prilosec يا Losec چنان بود كه شركت‌هاي متعددي جهت ورود به اين عرصه پس از اتمام مدت patent آن دست به كار شده و نهايتا پس از درگيري‌هاي حقوقي فراوان هجوم خود را شروع كردند. شركت داروسازي SchwarzPharma حدودا 12 درصد از بازار فروش اين دارو را در اولين ماه‌هاي حضور در بازار به دست آورد. در حال حاضر 50 درصد بازار به آسترا-زنكا، حدود 18 درصد به schwarzPharma و مابقي به ساير شركت‌هاي ژنريك ساز تعلق دارد. آسترا-زنكا با نااميد شدن از دعاوي حقوق طولاني مدت كليه تلاش خود را بر داروي جديد ضد زخم‌هاي گوارش يعني Nexium متمركز كرده است.

شركت بريستول ماير اسكويپ امريكا با BMS در چند سال اخير با مشكلات متعددي مواجه بوده و همان طور كه قبلا نيز گفته بوديم احتمال خريد آن توسط ساير شركت‌هاي بزرگ داروسازي بسيار زياد است. مسئولين شركت BMS براي غلبه بر مشكلات خود اخير خط مشي شركت‌هاي معظم داروسازي كاملا متفاوت است. برخلاف روند موجود كه شركت‌هاي داروسازي سعي مي‌كنند هر چه بيشتر در زمينه ايجاد مراكز تحقيق و توسعه داروهاي جديد سرمايه‌گذاري كنند، شركت BMS بر آن است كه حضور خود را در اين زمينه طي يك روند ثابت كاهش دهد. بدين منظور و در اولين قدم شركت BMS 113 نفر از دانشمندان شاغل در بخش R&D خود را اخراج خواهد كرد. از سال 2001 كه شركت BMS ديگر شركت مهم داروسازي يعني Dupont را خريداري كرد تاكنون حدود 2000 نفر از نيروي كار خود كاسته است. مسئولين شركت BMS بدين باورند كه به جاي سرمايه گذاري فراوان در انجام تحقيقات داروهاي جديد بهتر است سرمايه خود راصرف خريد امتياز داروهايي كنند كه ساير شركت‌هاي داروسازي به مرحله عرضه به بازار رسانيده‌اند.