مراقب كاهش آب بدن در تابستان باشيد
گروه علمى: حتما شما هم اين جمله را بسيار شنيده ايد كه بدون غذا مى توان براى روزها، هفته ها و حتى ماه ها زنده ماند اما ۲ تا ۳ روز ننوشيدن آب مى توان انسان را با مرگ مواجه سازد. همين جملات، گوياى تاثير مهم آب در سلامتى مى باشند. تامين آب كافى براى بدن، به خصوص در فصل تابستان كه هوا مرتبا گرفته مى شود بيشتر مورد توجه قرار مى گيرد زيرا كه بخش اعظم اين مايع حياتى از طريق تعريق از دست مى رود و حال آن كه كمبود آن مى تواند عواقب نامطلوبى در پى داشته باشد، لذا در اين مطلب سعى نموده ايم تا به اهميت و نقش حياتى آب در بدن و پيشگيرى از كمبود اين ماده حياتى در بدن بپردازيم.
همان طور كه گفته شد، كاهش آب بدن (دهيدراتاسيون) مى تواند عوارض نامطلوبى را در پى داشته باشد، اما در ابتدا بهتر است كه تعريفى از واژه دهيدراتاسيون يا كم آبى بدن داشته باشيم. كم آبى بدن معمولا با كاهش درصد مشخصى از وزن بدن، بيان مى شود. دانشمندان دهيدراتاسيون را اين طور تعريف مى كنند: كاهش مايعات بدن به طورى كه بيش از يك درصد از وزن بدن كاسته شود.
به طور متوسط، ۶۰ تا ۷۰ درصد از وزن بدن را آب تشكيل مى دهد. محتواى آب در سلول هاى مختلف بافت هاى بدن متفاوت است. براى مثال، سلول هاى ماهيچه اى، حاوى ۷۰ تا ۷۵ درصد آب هستند در صورتى كه سلول هاى چربى تنها ۱۰ تا ۷۵ درصد آب دارند. بنابراين، افرادى كه به انجام ورزش بدنسازى مى پردازند و حجم ماهيچه هاى بدن آنها زياد است، درصد بيشترى از وزن بدنشان به علت آب مى باشد.اما، به هنگام بروز دهيدراتاسيون، اولين بخش از بدن كه آب خود را از دست مى دهد خون است كه ۹۰ درصد آن را آب تشكيل مى دهد. چنانچه كاهش آب از بدن ادامه يابد، محتواى آب ديگر سلول هاى بدن نيز رو به كاهش مى گذارد. زمانى كه ۹ تا ۱۲ درصد از وزن بدن به علت كمبود آب كاهش يابد، دهيدراتاسيون مى تواند منجر به مرگ شود.
دهيدراتاسيون مى تواند در نتيجه كمبود آب و نمك به همراه ديگر يون ها مثل پتاسيم و اختلالات مكرر در تعادل اسيدى بدن ايجاد شود.
 سه حالت اصلى دهيدراتاسيون عبارتند از:
 ۱ـ كاهش آب بدن: شايع ترين علت بروز اين نوع دهيدراتاسيون، كاهش مصرف آب و مايعات است. علاوه بر اين، هضم غيرطبيعى مقادير زياد از پروتئين مى تواند منجر به دفع مقدار زيادى آب از بدن از طريق كليه ها شده و كمبود آن را ايجاد نمايد. در اين حالت حجم ادرار افزايش يافته و دفع آب از بدن تشديد مى شود.
ديابت بى مزه در افراد مبتلا به اين بيمارى مى تواند مسوول دهيدراتاسيون شديد در اين افراد باشد و لذا اين بيماران بايد به هنگام فعاليت نسبت به مقدار دريافت مايعات و بروز كم آبى بسيار محتاط بوده و مراقبت باشند. اما شايع ترين علت بروز دهيدراتاسيون ناشى از كاهش آب بدن، عرق كردن است. اين مساله براى كوهنوردان حايز اهميت است به خصوص در هواى گرم و مرطوب. چنانچه اين وضعيت ادامه يابد، فرد احساس تشنگى خواهد كرد.
۲ـ كاهش نمك بدن: در اين حالت كه دهيدراتاسيون به علت از دست رفتن نمك هاى بدن ايجاد مى شود، بدن قادر نيست كه مقادير كافى از عناصر سديم، كلر، پتاسيم، منيزيم و ديگر الكتروليت ها را به دست آورده و جايگزين مقادير دفع شده نمايد و بنابراين، دهيدراتاسيون را ايجاد مى كند، اما در اين حالت، عوامل ايجادكننده خطر با كاهش الكتروليت ها، تعادل اسيدى بدن و كرامپ هاى عضلانى نيز در ارتباطند. لازم به ذكر است كه چنانچه دهيدراتاسيون هر چه سريعتر تحت درمان قرار نگيرد، مى تواند توسعه يابد و منجر به كاهش بيشتر اين نمك هاى ضرورى شود.
۳ـ دهيدراتاسيون ناشى از كاهش ايزوتونيك نمك و آب: در اين نوع از دهيدراتاسيون كه هم از ميزان نمك و هم از ميزان آب بدن كاسته مى شود، بسيار خطرناك بوده و چنانچه به موقع پيگيرى و درمان نشود، مى تواند منجر به بروز مرگ شود. هرگز نگذاريد كه چنين حالتى در شما ايجاد شود.
چنانچه دماى هوا يا رطوبت بالا باشد، بدن مقدار زيادى آب و نمك را از طريق تعريق و تنفس از دست مى دهد. اين حالت مى تواند با افزايش گرما و انجام فعاليت هاى سنگين افزايش يابد. تب، پركارى غده تيروئيد و افزايش تعداد تنفس، مى توانند به تشديد دهيدراتاسيون كمك كنند.