بطوركلي با دانش امروز، نميتوان دقيقاً كارآئي غذا در تغيير متابوليسم دارو را برآورد كرد.
البته بايد متغيرهاي سن، جنس، مسائل ارثي، سيگاركشيدن، مصرف الكل شغل، محيط و عملكرد بافتهاي بدن را نيز درنظر داشت. زيرا اين عوامل بروضعيت دارو در بدن تأثير ميگذارند.
اثرات ماكرونوتوينتها بروضعيت دارو در بدن
تغييرات اساسي در تركيب ماكرونوترينتهاي رژيم غذائي ميتواند اثرات محسوسي برسرعت متابوليسم داروها بجا گذارد. شايد مهمترين مسئله بعلت تغيير در مقدار مصرف پروتئين باشد. رژيمهاي غذائي پر پروتئين سبب افزايش سرعت متابوليسم دارو و رژيمهاي كم پروتئين باعث كاهش سرعت متابوليسم دارو ميگردند.
اين نكته در مورد مدلهاي مشخصي از داروها مانند تئوفيلين صدق ميكند اما ميتوان آن را در مورد ساير داروها نيز تعميم داد.
تغيير در سطح خوني دارو ميتواند به علل زير باشد : بيمار رژيم غذائي خاصي گرفته است يا از رژيم غذائي خاصي دست كشيده است و يا اينكه در فرمول مواد مغذي مورد مصرف خود تغييراتي ايجاد نموده است.
اگر بيمار رژيم غذائي خود را از پر پروتئين به كم پروتئين تغيير دهد. احتباس طولانيتر دارو ممكن است باعث پيدايش اثرات سمي گردد.
افزايش پروتئين در رژيم غذائي ميتواند سبب از بين رفتن اثرات درماني دلخواه گردد. در بيماران خردسال مبتلا به آسم مشاهده شده است كه درصورت مصرف رژيم غذائي پر پروتئين (درمقايسه با كم پروتئين) خس خس تنفسي پس از مصرف تئوفيلين سريعتر عود نموده است.
اثرات مواد غيرمغذي موجود در غذا
تعداد زيادي از مواد غيرمغذي موجود در غذا كه محلول در چربي هستند ميتوانند سرعت متابوليسم دارو را تغيير دهند. اين مواد شامل :
افزودنيهاي خوراكي و مواد آلودهكننده ميباشند. همچنين اجزاء طبيعي غذا و موادي كه در حين طبخ، يا عمل آوردن غذا بوجود ميآيند نيز جزء اين گروه هستند.
اثر يك ماده غيرمغذي (موجود در غذا) نه تنها به تداخل با دارو بلكه به وضعيت تغذيهاي شخص مصرفكننده دارو نيز بستگي دارد : تناوب مصرف، فلورميكروارگانيسمي روده، و تماس محيطي با مواد شيميائي يا نور يا تشعشع يونيزان.
عوارض جانبي حاد اين تداخلها وابسته به دز دارو ميباشد بروز اين عوارض با فاصله زماني بين مصرف دارو و مواد تداخلكننده نيز ارتباط دارد.
ممكن است عوارض جانبي اين تداخلها (ازجمله موتاژنز، و كارسينوژنز : جهشزائي و سرطانزائي) تحت تأثير جنس، سن، خصوصيات فارماكوژنتيك، سيگاركشيدن و الكلي بودن، وضعيت تغذيهاي و عملكرد كبدي و كليوي بيمار قرار گيرد.
بعلت پيچيده بودن اثرات غذا برجذب دارو بهتر است كه خطوط كلي به منظور تشخيص زمان مناسب براي مصرف دارو ترسيم گردد :
1-داروها را روزانه با فاصله زماني معيني نسبت به نوشابههاي مقوي يا مكملهاي غذائي مصرف كنيد.
2-غذا يا نوشابهاي كه باعث ايجاد واكنش نسبت به دارو شود را به هيچوجه مصرف نكنيد (ازجمله الكل)
3-هر علامتي از جمله ناراحتي معده يا اثرات جانبي ناخواستهاي را كه در حين مصرف دارو پيش آيد به پزشك خود اطلاع دهيد.
4-درصورتيكه دارو اثرات نامنظم از خود نشان دهد با پزشك خود مشورت نمائيد.
5-با داروساز خود مشورت كنيد تا مطمئين شويد كه از سالمترين و بهترين برنامه دزاژ براي تمام داروهاي نسخه خود، سود ميجوئيد.
6-هنگامي كه تحت درمان با دارو يا داروهائي هستيد بدون مشورت با پزشك يا داروساز خود بهيچوجه مكملهاي غذائي مصرف نكنيد.
اثر تغيير وضعيت تغذيهاي برروي سرعت متابوليسم دارو
محدوديت خودرن غذا و پروتئين ممكن است منجر به سوء تغذيه پروتئين- انرژي گردد PEM و نيز ميتواند برسرعت متابوليسم دارو و سرعت حذف دارو در انسان و حيوانات آزمايشگاهي تأثير بگذارد.
در موارد داروهائي كه پروتئين باند بالا دارند، سرعت حذف دارو در موارد PEM يا هيپوآلبومينمي بيشتر ميشود. هر چند كه داروهائي كه اتصال به پروتئين بالا ندارند، ممكن است بعلت كاهش عملكرد كليه ناشي از PEM شديد، آهستهتر حذف شوند.
اثرات گزارش شده PEM برروي وضعيت تعدادي از داروها در بدن در جدول 4-2 خلاصه شده است :
اثرات گزارش شدة PEM روي وضعيت دارو در بدن :