مقایسه اثرات شیرین کننده آسپارتام و قند معمولی بر رشد و نمو جنین در موش صحرائی
مقدمه:آسپارتام یکی از شیرین کننده های مصنوعی و حاوی اسید آسپارتیک ،فنیل آلانین ومتانول می باشد که به عنوان جایگزین قند در نوشابه های رژیمی ،آب میوه هاو سایر محصولات غذایی مورد استفاده قرار می گیرد .باتوجه به وضعیت متابولیسمی و قابلیت جذب سریع و نیز انتقال و تجمع آن در جنین که احتمالا می تواند با اثرات سمی همراه باشد ،بنابراین در این مطالعه اثرات آنرا در مقایسه با قند معمولی در موش های باردار مورد بررسی قرار دادیم .
مواد وروشها:
35 عدد موش صحرائی ماده از نژاد اسپراگ داولی به سن 5 ماه وتقریبا هم وزن ،پس از جفت گیری با موش های نر از همین نژاد با روش منوگامی از اولین تا بیست و دومین روز بارداری مورد آزمایش قرار گرفتند .حیوانات به 5 گروه(4 گروه آزمایشی ویک گروه کنترل)هر گروه شامل 7 موش تقسیم گردیدند.از گروههای آزمایشی 2 گروه محلول آسپارتام در آب رابا توجه به میزان مصرف روزانه آب ،در مقادیر تقریبی 25 میلی گرم و11 میلی گرم درروز مصرف کردند و 2 گروه دیگر آزمایشی محلول قندی رابا توجه به میزان شیرین کنندگی آسپارتام نسبت به قند و همچنین مقدار مصرف روزانه آب ،درمقدار مصرف روزانه آب در مقادیر 8 گرم و 7/3 گرم درروز مصرف نمودند .گروه کنترل روزانه فقط از آب معمولی استفاده کردند.
یافته ها: براساس نتایج آماری ،میانگین وزن و طول جنین و همچنین وزن جفت بین گروه های آزمایشی بخصوص مصرف کنندگان آسپارتام نسبت به گروه کنترل ،کاهش معنی داری نشان می دهد و مسئله مهمی که در گروههای آزمایشی مربوط به آسپارتام مشاهده گردید ،وجود سقط های جنینی مشخص ،جفت های اضافی بدون جنین وجمع شدگی و لکه دار بودن آنها و نیز جنین های مرده می باشد که در گروه قند معمولی وجود نداشته است .
نتیجه گیری:نتایج این مطالعات نشان می دهد اگر چه مصرف نسبتا بالای آسپارتام مهم قند در طول بارداری رت می تواند بر رشد جنین تاثیر بگذارد ولی باتوجه به وجود سقط های جنینی و سایر آنومالی های دیگر به نظر می رسد که استفاده از آسپارتام بخصوص درذر بالا ،احتمال باعث نوعی سمیت جنینی می شود که باید مورد بررسی قرار گیرد و مصرف آن با توصیه های لازم همراه باشد .
مقدمه:آسپارتام یکی از شیرین کننده های مصنوعی می باشد که از ترکیب 40 درصد اسید آسپارتیک ،50 درصد فنیل آلانین و 10 درصد متانول تشکیل شده است .
میزان شیرین کنندگی آن حدود 180 -200 مرتبه از قند بیشتر وبعنوان جایگزین قند در نوشابه های رژیمی ودر پاره ای دیگر از مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرد .این شیرین کننده بعد از ورود به بدن بخصوص در مقادیر بالا و همچنین تحت تاثیر حرارتهای بالا و انبار داری طولانی و نیز به صورت محلول ناپایدار بوده و به موادی نظیر فرم آلدئید واسدفرمیک تبدیل می شودواز طرفی فنیل آلانین واسید اسپارتیک هردو از ترکیبات آسپارتام بوده واز اسید آمینه های مهم بدن می باشند که به طور معمول دربیشتر مواد غذائی وجود داشته با پروتئین ها باند شده اند و تفاوت مهمی در جذب این اسیدهای آمینه موجود در آسپارتام به صورت جدا ازسیستم جذب و متابولیسم پروتئین ها متابولیزه وجذب می شوند و سرعت جذب آن زیاد و سطح آن به سرعت در پلاسما بالا می رود در حالی که پروتئین های موجود در غذا به تدریج شکسته و جذب می شوند . مقدار آن در پلاسما تدریجی و کم افزایش می یابد .از طرفی از آنجا که علاوه برسایر مصرف کنندگان عادی و افراد دیابتی و بچه ها،زنان باردار نیز از اینگونه محصولات استفاده می نمایند که با توجه به ترکیب فرمولی و متابولیت های ایجاد شده و مکانیسم جذب آسپارتام در بدن ممکن است احتمالا با تاثیربر روی سیستم غدد داخلی و همچنین سیستم تولید مثل همراه باشد ویا عبور از طریق جفت می تواند در جنین متمرکز و منجر به واکنش های جنینی گردد ،لذا برآن شدیم موضوع مورد بحث را مطالعه و بررسی نمائیم .
مواد و روشها
درقالب یک مطالعه cross sectionalو آینده نگر 35 عدد موش صحرائی ماده از نژاد Sprague dawley،به سن 5 ماه وتقریبا هم وزن پس از جفتگیری با موش های نر از همین نژاد و تقریبا هم سن به روش منوگامی از اولین تا بیست و دومین روز بارداری در قفس های پلی کربنات بصورت انفرادی در شرایط استاندارد محیطی و تغذیه ای تحت آزمایش قرار گرفتند .گروههای آزمایشی عبارتند از (A.a.S.s.w)می باشد که دو گروه a,Aروزانه محلول تهیه شده از آسپارتام خالص رابه ترتیب در مقادیر 70 میلی گرم و 35 میلی گرم در 100 سانتی متر مکعب آب آشامیدنی مصرف کردند و گروه S,sمحلول تهیه شده از قند معمولی استاندارد را به ترتیب در مقادیر 14 گرم و 7 گرم در 100 سانتیمتر مکعب آب آشامیدنی استفاده کردند و بالاخره گروه کنترل (w)در تمام مدت فقط از آب آشامیدنی استفاده کردند .
در طول آزمایش علاوه بر بررسی وضعیت کلینیکی ، توزین هفتگی حیوانات ، مصرف آب و غذا نیز انجام و ثبت گردید.
در پایان آزمایش متعاقب بیهوشی با اتر وضعیت ظاهری لاشه ،رحم ،تعدادو وزن جنین و جفت و همچنین اندازه rump length crownبادستگاه کولیس مخصوص تعیین و ثبت گردید ونتایج بدست آمده باروش آماری واریانس (آنوا)و مقایسه چند گانه به روش lsdوtamhaneآنالیز و میزان معناداری نتایج نیز با استفاده از توزیع fمشخص گردید .
بحث و بررسی نتایج
براساس نتایج آماری،میانگین وزن جنین وجفت درتمام گروهها بخصوص گروه aنسبت به گروه کنترل کمتر و میزان معنی دار ی آن درمورد وزن جنین (000/0>p)ووزن جفت (091/0>p)می باشد و اندازه crown rump lengthنیز به غیر از گروه sدرسایرگروهها نسبت به کنترل کاهش معنی داری داشته است که میزان معنی داری در بین گروههای (000/0>p)می باشد و میانگین آن در گروه aوAاز سایر گروه ها کمتر است .
در ضایعات ماکروسکپی رحم ،علاوه بروجود پرخونی رحم در گروههای aوA،علائم 2 مورد سقط جنین در گروه Aویک مورد در گروه aمشاهده گردید .
همچنین یک مورد جنین های مرده و نارس در گروه aمشاهده گردید که از 12 جنین 6 جنین ناقص و تلف شده بودند .مورد مهم وجود جفت های اضافی در هر گروه می باشد که بصورت برجسته تر وبارنگ متفاوت از سایر جفت ها مشاهده گردید .
ضایعات مشاهده شده با مطالعات انجام شده توسط محققین که آسپارتام و متابولیت های حاصله از آن نظیر اسید آسپارتیک ،اسید گلوتامیک متانول ،فنیل آلائین ،فرم آلدئید ،فرمات و..را عامل محرک غدد داخلی و سیستم تولید مثل دانسته وآن را عامل تراتوژن می دانند نیز مطابقت دارد .از طرفی همین مطالعات وسایر گزارش ها نشان  می دهد که حساسیت انسان نبست به فرم های آزاد تشکیل شده از آسپارتام نظیر اسید آسپارتیک و اسید گلوتامیک تقریبا 5 برابر بیشتر از موش و 20 برابر بیشتر از میمون می باشد زیرا انها قادرند این اسید های محرک رادر سطح بسیار بالا و برای مدت طولانی در پلاسمای خون خود نگهداری و متمرکز نمایند و همچنین در یک مطالعه دیگر که توسطwoodrow c monte وهمکارانش انجام شده است حساسیت انسان نسبت به متانول آزاد شده از آسپارتام را که به ازای هر مولکول آسپارتام یک مولکول متانول آزاد می شود ،تقریبا100 برابر بیشتر از رت اعلام نموده اند.
بنابراین ضمن توجه به مطالعات انجام شده توسط سایر محققین نتایج آماری و مشاهدات مربوط به طرح مورد بحث نشان می دهد اگرچه کاهش وزن جنین و جفت در هردو گروه قند و آسپارتام وجودداشته است ولی باتوجه به وجود جنین های نارس ومرده و سقط های جنینی و جفت های بدون جنین در گروه آسپارتام به نظر می رسد که مصرف آسپارتام می تواند منجر به نوعی سمیت جنینی گرددو مصرف آن بخصوص در مادران باردار باید با توصیه های لازم همراه باشند .
منبع: مجله