چگونگي اجراي سوزن درماني

مهارت اصلي در سوزن درماني است است كه دقيقاً كجاي پوست تحريك شود كه نتيجه مطلوب كسب شود. نقاط سوزني را معمولاً با سوزن‌هاي خاص تحريك مي‌كنند ولي از روش‌ها و وسايل ديگر تحريك آن نقاط نيز به طور گسترده استفاده مي‌شود. يكي از آن روش‌ها داغ فيتيله‌اي نام دارد كه سوزاندن هرمي از برخي گياهان خشك روي نقاط سوزني است. روش شياتسو درماني نقاط سوزني را با ماساژ نوك انگشتان تحريك مي‌كند. درمانگران ماهر طب سنتي چين معمولاً مجموعه‌اي از راهها و وسايل گوناگون چون شياتسو، تحريك الكتريكي، لرزنده مكانيكي، نوسانگر مغناطيسي يا حرارتي، و سوزن استفاده مي‌كنند. بيش‌تر درمانگران با تجربه چيني مي‌گويند كه بهترين نتايج درماني را تحريك سوزني توليد مي‌كند. سوزن‌هاي خاص اين روش درماني را معمولاً از نقره يا فولاد ضد زنگ مي‌سازند. بيش‌تر درمانگران فولاد ضد زنگ را ترجيح مي‌دهند زيرا بهتر از انواع ديگر ضد عفوني مي‌شود و زماني درازتر نوك تيز باقي مي‌ماند. متون كهن چيني حدود پنجاه راه گوناگون فرو كردن سوزن را شرح مي‌دهند. ولي آ‌ن‌گاه كه سوزن در نقطه صحيح فرو شده تنها شش اصل هستند كه در مؤثر بودن تحريك سوزني نقش دارند:

1ـ تيزي نوك سوزن

2ـ زاويه نفوذ سوزن

3ـ عمقي كه سوزن فرو مي‌رود

4ـ مقدار حركت (لرزش) سوزن در نقطه

5ـ طول زماني كه سوزن در نقطه مي‌ماند

6ـ تعداد جلسات درمان

آن‌گاه كه درمانگر مكان نقطه را دقيقاً مشخص كرده است، او سوزن را در آن فرو مي‌كند و از چند ثانيه تا چند دقيقه در آن باقي مي‌گذارد. برخي درمانگران انتهاي آزاد سوزن را با نوك انگشتان مي‌لرزانند كه نقطه سوزني را بيش‌تر تحريك كنند، و درمانگراني ديگر تنها سوزن را در نقطه مربوط فرو مي‌كنند و تا زمان بيرون كشيدنش آن را حركت نمي‌دهند. اين تفاوت مربوط به نگرش و تجريه درمانگر است. گروهي درمانگران باور دارند كه در مواردي و بيماري‌هايي خاص حركت دادن انتهاي سوزن درمان را كامل‌تر مي‌كند، در حالي كه ديگران اين عمل را خيلي مهم نمي‌دانند.

بيش‌تر مردم حتي از تصور فرو شدن سوزن‌هاي دراز در بدن خود وحشت دارند ولي اين وحشت بي‌اساس است زيرا بيماري كه سوزن درماني روي او اجرا مي‌شود معمولاً دردي حس نمي‌كند. درمانگران چيني سر سوزن‌ها را كه بسيار تيز و ظريف هستند تنها دو سه ميلي‌متر در پوست فرو مي‌كنند و اين عمل دردي توليد نمي‌كند. تحريك شديدتر نقاط سوزني لزوماً به معناي اثر بيش‌تر نيست بنابراين دليلي براي توليد درد وجود ندارد.

درمان سوزني را براي بيماري‌هاي مزمن معمولاً هفته‌اي يكبار يا حداكثر دوبار و براي بيماري‌هاي حاد بيش از دو بار در هفته اجرا مي‌كنند. شماري از بيماران فوراً يا به عبارت دقيق‌تر در چند ثانيه ابتداي سوزن درماني احساس بهبود مي‌كنند و شماري ديگر در طول چند ساعت يا چند روز، برخي بيماران خاص نيز به چهار يا پنج جلسه درمان دارند تا بهبودي چشمگير در بيماري آنان حاصل آيد، برخي ديگر پس از نخستين جلسه نوعي احساس سبكي و سرحالي مي‌كنند يا نوعي آرامش مطلوب را گزارش مي‌دهند. هر از گاهي پيش از پيدايش بهبود در وضعيت بيمار نوعي واكنش منفي در او شكل مي‌گيرد كه ممكن است او را بترساند اگر پيش‌تر به او اخطار نداده باشند. در حدود 20 درصد مردمي كه بيماري آنان به حالتي يا فرايندي خاص رسيده باشد يا ذهن آنان در قالبي و ديدگاهي خاص شرطي شده باشد سوزن درماني نتايج مفيد توليد نمي‌كند.

بيماري‌هاي شفاگير از سوزن درماني

از ديدگاه نظري مي‌توان گفت كه هر بيماري اصلاح‌پذير را مي‌توان با طب سوزني درمان كرد و در دستان درمانگري ماهر اين فرض صورت واقعيت مي‌گيرد. دكتر جي. موري پزشكي فرانسوي است كه در طب سوزني تعليم گرفته و در يك بررسي علمي 108 بيماري متفاوت را در حالي كه دو پزشك ديگر حضور نظارتي در صحنه‌هاي درمان داشته‌اند و همه چيز را به دقت مي‌پاييده‌اند با اين روش درمان كرده است. بيشمار موارد ديگر عملكرد مفيد سوزن درماني در سراسر دنيا، و به ويژه در چين، مشاهده و ثبت شده‌اند.

تنها شرط استفاده از سوزن درماني اين است كه فرايند بيماري بايد مولود تغييرات فيزيولوژيكي باشد بنابراين فايده‌اي ندارد كه سوزن درماني را براي رفع سنگ كليه يا آرتروز پيشرفته به كار گيرند. بيماري‌هايي كه بهترين واكنش را به سوزن درماني نشان مي‌دهند بدكاري‌هاي كوتاه مدت فرايندي فيزيولوژيكي هستند مانند سردرد، بيماري‌هاي حاد دستگاه تنفس، روماتيسم حاد، مشكلات قاعدگي زنانه، مشكلات اندام‌هاي هضم غذا، اختلال‌هاي گوناگون دستگاه عصبي، و دردهاي گوناگون،‌ بنابراين منصفانه است كه بگوييم سوزن درماني به واقع بيماري‌هايي را درمان مي‌كند كه بالقوه اصلاح‌پذير باشند. بيش تر درمانگران چيني حاضر نمي‌شوند سوزن درماني را در بيماري‌هايي كه دارو و درمان‌هاي نسبتاً سهل‌ براي آن‌ها در پزشكي حاكم غربي موجود است به كار گيرند. براي مثال،‌ اگر كسي بيماري سينه پهلو (ذات‌الريه) گرفته باشد سوزن درماني را بر او اجرا نمي‌كنند زيرا آنچه او را به سادگي كمك مي‌كند استراحت چند روزه در بستر و مقداري داروي آنتي‌بيوتيك است.

كاربردهاي روش سوزن درماني در كشور چين خيلي گسترده‌تر از تصور ما است. تحقيقي پزشكي در بخش جراحي دانشكده پزشكي چونگ شن در ايالت كنتون چين 36 مورد آپانديسيت حاد، 10 مورد دمل آپانديس، و 3 مورد آپانديس سوراخ شده كه آماس صفاقي داشتند بررسي كرد. همه آن‌ها را با سوزن درماني علاج كرده بودند (در ده مورد آن‌ها افزون بر سوزن‌ها از داروهاي گياهي نيز استفاده شده بود) در همه موارد فوق بي‌نياز به جراحي يا داروهاي آنتي‌بيوتيك يا هر روش و فرايند دارو درماني ديگر كه در نظام پزشكي متعارف حاكم غربي ضرروي مي‌دانند نتايج درماني خوب به دست آمده بودند. سي مورد از سي و شش مورد آپانديسيت حاد در يك هفته از بيمارستان مرخص شده بودند.

در تحقيق ديگر در انگلستان، 40 بيمار را كه همگي سردرد مزمن داشتند و هر يك را حداقل دو پزشك عمومي و متخصص كوشيده بودند درمان كنند و نتوانسته بودند يكي پس از ديگري نزد درمانگر طب سوزني آوردند. هشتاد درصد گروه كاملاً درمان شدند و بقيه به جز سه نفر كه هيچ بهبودي نيافتند بهبودي قابل توجه نشان دادند. اين اندازه توفيق درماني در هر استاندارد پزشكي كه تصور كنيم توفيقي برجسته است و مسلم است كه نظام پزشكي متعارف حاكم غربي نمي‌تواند با آن برابري كند.

بسياري پزشكان براساس آنچه از طب سوزني شنيده‌اند مي‌پندارند كه اين روش درماني تنها براي تسكين درد يا توليد بيحسي پيش از عمل جراحي است. ترديدي نيست كه سوزن درماني، آن گونه كه بسياري مقالات علمي در مجلات علمي معتبر گزارش داده‌اند، در تسكين دردهاي مزمن كه پزشكي نوين غربي نتوانسته‌ آن‌ها را تسكين دهد مؤثر بوده است. و گزارش‌هاي متعدد از پزشكان جراحي غربي كه جراحي‌هاي روي بيماراني را كه تنها با سوزن درماني بيحس شده بودند ديده‌اند در دست است. پروفسور گري دايموند پزشكي آمريكايي متخصص قلب است كه شهرت بين‌المللي دارد. او پس از بازگشت از سفر تحقيقي خود به چين ده جراحي را كه شاهد بوده تحت بيحسي سوزني انجام شده بودند شرح داده است. يكي از آن‌ها را كه اينجا بازگو مي‌كنيم جراحي درآوردن يك ريه كامل متعلق به بيماري است كه خود پزشكي چيني بود و تحت بيحسي سوزني انجام شد، او گزارش مي‌دهد: «پس از فرو كردن چند سوزن در بازوي چپ شخص بيمار، جراح قفسه سينه او را كاملاً گشود. من مي‌توانستم قلب ضربه زن او را ببينم. در همه مدت عمل، بيمار هوشيارانه و سرحال با جراحاني كه با چاقوهاي جراحي درون بدن او را مي‌بريدند و مي‌دوختند به راحتي گفتگو كرد.

وقتي عمل به نيمه رسيده بود بيمار گفت كه احساس گرسنگي شديد مي‌كند. جراحان دستور توقفي كوتاه دادند و شيشه‌اي ميوه پخته به او دادند بخورد».

پزشكي جراح اهل اتريش به نام دكتر يوهانس بيشكو كه خود بيست سال است متخصص طب سوزني نيز هست شاهد چنان جراحي‌هايي در چين بوده و اخيراً فيلمي را كه او از آن‌ها گرفته بود در تلويزيون‌هاي آلمان نمايش دادند. آن فيلم يك عمل جراحي سزارين، برداشتن غده‌اي غير سرطاني، كشيدن دندان، و بريدن و برداشتن بخشي از ريه شخصي بيمار را نمايش مي‌داد. همه بيماراني كه پس از فرو كردن سوزن‌ها تحت عمل جراحي قرار گرفتند بيدار و هوشيار بودند، به هيچ يك از آنان دارويي ندادند، سوزن‌ها را با نيرويي الكتريكي مي‌لرزاندند، و به برخي از آنان در طول جراحي اندك خوراك دادند. اين همه رويدادهاي معمول در كشور چين هستند ولي در كشورهاي ديگر كم‌تر ديده مي‌شوند. علت اصلي اين است كه در چين بيماراني را كه مي‌خواهند با روش سوزني بيحس كنند خيلي به دقت انتخاب مي‌كنند و همواره آزمايشي مقدماتي روي آنان مي‌كنند كه مسلم شود واكنش آنان به فرو كردن سوزن‌ها مناسب اجراي جراحي باشد. بيش‌تر جراحي‌ها در چين تحت بيهوشي شيميايي معمول در نظام پزشكي متعارف غربي صورت مي‌گيرد.

آمار حدود 700000 جراحي كه تحت بيحسي سوزني در چين انجام شده‌اند از سال 1958 گرد‌آوري شده‌اند. تحقيقات پيگير در طول چهل سال گذشته نشان مي‌دهند كه روش سوزني تنها در گروهي خاص از بيماران مي‌تواند چنان بي‌حسي كاملي كه مناسب اجراي جراحي باشد را توليد كند. به نظر مي‌رسد آن گروه مردم كه به عنوان «واكنش كنندگان قوي» به داروها طبقه‌بندي مي‌شوند با روش سوزني نيز به آن اندازه بيحس مي‌شوند كه بتوان عمل جراحي بيدرد روي آنان اجرا كرد. با وجود محدوديت اين روش در بي‌حس كنندگي پيش از جراحي، همه كارشناسان توفيق فراوان اين روش را در درماني بيماري‌ها و دردهاي گوناگون تأييد مي‌كنند. پس چرا سوزن درماني هنوز حاشيه‌نشين نظام پزشكي متعارف است؟ آيا به اين علت است كه پزشكان از روش‌ها غير متعارف در غرب مي‌ترسند يا در تغيير روش‌ها و استفاده از نظام‌هاي ديگر آهسته‌اند؟

براساس يك بررسي كه مجله ويچ (مجله اتحاديه مصرف كنندگان در بريتانيا) در سراسر جزاير بريتانيا انجام داده بيش تر مردمي كه در جزاير بريتانيا نزد درمانگران طب سوزني مي‌روند كساني هستند كه پزشكان نظام پزشكي متعارف حاكم در غرب نتوانسته‌اند در درمان بيماري‌هاي آنان كاري مؤثر انجام دهند و هفتاد درصد آنان با سوزن درماني شفا يافته‌اند. با وجود اين واقعيت‌هاي غير قابل انكار امروز تنها 50 پزشك متخصص طب سوزني در جزاير بريتانيا اين روش را اجرا مي‌كنند. از اين 50 نفر تنها چهار نفر به طور تمام وقت به سوزن درماني مي‌پردازند و بقيه پزشكان عمومي هستند كه تنها يك چهارم وقت طبابت خود را صرف سوزن درماني مي‌كنند.

در كشور چين 500000 پزشك اجرا كننده سوزن درماني كار مي‌كنند و شمار آنان در ژاپن بيش از 30000 است. در آلمان و فرانسه سوزن درماني بخشي از نظام بهداشت ملي است و به طور گسترده در بيمارستان‌ها و كلينيك‌ها در دسترس همگان است. در روسيه نيم دوجين دانشكده پزشكي سوزن درماني را در برنامه تعليمات پزشكي خود دارند و شمار پزشكان متخصص سوزن درماني در آنجا بيش از هزار نفر است. در كل اروپاي غربي احتمالاً بيش از 5000 درمانگر سوزن درماني طبابت مي‌كنند.

بيش‌تر درمانگران سوزن درماني كه صلاحيت پزشكي متعارف نيز دارند حس مي‌كنند كه كسب مدرك رسمي پزشكي براي اجراي امن سوزن درماني اهميت اساسي دارد. آنان مي‌گويند كه درمانگر روش سوزن درماين كه آموزش پزشكي متعارف غربي را نگرفته است. در عين حال كه كاملاً قادر است بيماري مشخص را درمان كند، ممكن است به اندازه كافي آگاهي پايه پزشكي نداشته باشد كه تشخيص دهد اگر شرايط زير بنايي مولد علايم يك بيماري غير قابل علاج باشند درمان سوزني او بي‌فايده خواهد بود.

نوعي دنياي علايم ناراحت كننده و آزار دهنده بدون بيماري مشخص، يا به عبارت ديگر مجموعه‌اي از علايم رنج‌آور ظاهراً لاينحل وجود دارد، شبيه تاريك روشن سحرگاه يا شفق عصرگاه و در اين دنيا با مجموعة خاص، طب سوزني خيلي خوب كار مي‌كند. نكته هوشيار كننده اين است كه پزشكي متعارف حاكم تنها شماري اندك از بيماري‌ها را مي‌تواند درمان كند زيرا معمولاً زماني آن‌ها را تشخيص مي‌دهيم كه جاي پايي محكم براي خود يافته‌اند و ناگزير مي‌كوشيم با داروهاي شيميايي مصنوعي يا جراحي آن‌ها را تسكين موقت دهيم و پيشرفت آن‌ها را سد كنيم.

پيش از رسيدن به اين مرحله مي‌توان از طب سوزني با امكاناتي بهتر براي پيشگيري و درمان استفاده كرد. در سنت كهن چين معمولاً به پزشك خانواده پول مي‌پرداختند كه افراد خانواده و به ويژه كودكان و نوجوانان را تندرست نگه دارد؛ به اين طريق كه به آنان بياموزد چگونه با تغذيه طبيعي و رفتار صحيح و احتياط كافي و مهم‌تر از همه با استفاده معقول از بدن از دردها و بيماري‌ها جلوگيري كنند و همواره تندرست باشند. پيش‌بيني من  اين است كه هرگاه اين شيوه در نظام پزشكي متعارف حاكم در غرب به كار گرفته شود شاهد تغييري عظيم در الگوي تندرستي خواهيم شد.

منبع: انتشارات ياهو / تلفن سفارش22848777