شاهدانه
به فارسي « شاهدانه » ، « كنب » ، « بنگ » و در كتب طب سنتي و به عربي« قنب» ، « شاهدانج » و « بنج » نا مبرده مي شود . به فرانسوي Chanvre  و به انگليسي Hemp  گويند.
گياهي است ازخانواده Connabinaceae  نام علمي ان : Cannabis sativa L مي باشد كه از نظر استخراج الياف ان كاشته مي شود . داراي واريته هاي مختلفي است كه معروفترين انها واريته هندي ان : Cannabis sativa var indica  مي باشد كه شاخ و برگ و رزين ان به عنوان منبع استخراج بنگ و خشيش مورد توجه است.
عده اي از گياه شناسان گونه Cannabis sativa L  را مترادف با Cannabis indica Lam  مي دانند و مترادف ديگر ان را نيز : Cannabis orientalis chinenses Lam  مي گويند.
مشخصات
شاهدانه از گياهان يكساله و ليفي است و دو پايه اي مي باشد داراي ريشه عمودي و ساقه بلند 4 – 2  متر ارتفاع . برگهاي ان داراي قسمتهاي جاشده است كه تعداد برگجه هاي ان 5 – 7 و گاهي تا 9 عدد مي شود. برگچه هاي هر برگ به شكل برگهاي مستقل و همه از يك نقطه مركز مركزي كه رگبرگها مبي باششد خارج مي شودند . هر برگچه بيضي شكل باريك دراز و نوك تيز با كناره هاي داراي دندانه برز منظم است . گلهاي دو پايه اي و بدون گل برگ هستند . گلهاي نر به صورت خوشه روي پايه اي نر كه باريكتر از پايه هاي ماده است قرار دارند و گلهاي ماده به شكل سنبله در كنار برگچه ها ظاهر مي شوند. ميوه ان فندقه كوچك به رنگ خاكستري تيره بدون البومن و در دروان ان يك تخم واقع شده است.
گياه شاهدانه به خاكهاي خيلي غني و قوي احتياج دارد. مقاومت به خشكي ان كم است به اب زياد نياز دارد تكثير ان از طريق كاشت تخم ان در فروردين ماه پس از رفع سرماي زمستان انجام مي ششود و پايه هاي ماده پس از اينكه دانه هاي قسمت پايين گياه بسته شد شروع به برداشت مي شود. در بعضي ارقام براي تسريع در لقاح و گرده گيري گياه پايه هاي نر گلدار گياه ، روي پايه هاي ماده تكان داده مي شوند.
گونه هاي مختلف گياه شاهدانه در هندوستان وچين مي رويد و ضمنا در اين مناطق دنيا كشت مي شود. در ايران در شمال ايران در بندر گز و درخراسان و رداراك و در بلوچستان ميرويد. و در ساير نقاط اغلب كشت ميشود.
گياه شاهدانه علاوه بر گرفتن الياف ان داراي خواص درماني متعددي است كه در بخش خواص در همين قسمت ذكر خواهد شد. ولي علاوه بر اين كاربردهاي ديگري نيز از نر خاصيت تخديري ان دارد كه براي اشنائي ، انواع اصطاحات ان به طور مختصر ذكر مي شود.
1)     بنگ : از سرشاخه هاي گلدار يا مخلوطي از برگ و سر شاخه هاي گلدار پايه ماده شاهدانه كه به حالت سبز چيده مي شود به عنوان بنگ استفاده مي شود . اين برگ و سر شاخه ها چون داراي رزين هستند به صورت توده فشرده و به هم پيوسته و چسبيده اي در مي ايد كه در بازار عرضه مي شود و از ان براي دود كردن وهمچنين براي ساختن انواع مشروبات سكر اور استفاده مي شود.
2)     گنجه : كه از بنگ قوي تر است و منحصرا از گلهاي پايه ماده گياه پس از عمل گرده گيري و لقاح استفاده ميشود. اين گلها داراي رزين بيشتري از بتگ هستند.
3)     چرس ( يا حشيش ) :از سر شاخه هاي گياه كه رزين دارد در اثر مالش روي پارچه خشني ، رزين گرفته مي شود كه ان را چرس گويند. چرس معمولا رزين خامي است كه از پايه هاي ماده و گلهاي تلقيح نشده ياه تهيه مي شود . چرس معمولا به صورت خالص در بازار عرضه نمي شود و ماده تجارتي يا چرس تجارتي مخلوطي از چرس ، كره ، عسل ، مواد معطر مانند دارچين ، كمي ارد ، گاهي گرد بعضي از گياهان خانواده سولاناسه و ... ( براي تشديد قدرت تخدير ) و در برخي موارد متاسفانه براي اينكه افزاينده نيروي جنسي و محرك باه باشد ، مقداري از ماده اي به نام كانتاريد كه گرد حشره اي است و خيلي خطر ناك ميباشد بهان اضافه مي شود.
4)     در بعضي مناطث مرسوم است كه سرشاخه هاي گلدار شاهدانه هندي را با بعضي تخمها نظير گشنيز و تخم كاهو در اب مخلوط كرده و خوب صلايه نموده مايع سكراوري به نام ( بنگ اب ) به دست مي اورندو ميخورند .
از نظر تركيبات شيميايي درگياه شاهدانه مواد كانابينول ، پزودركانابينول ، كانابي نين و مواد ديگري نظير رزين و كانين مشخص شده است. در واريته مصري ان ووجود كانابيد يول  و كانابول و كانابينول تاييد شدهاست. اثار بيولوژيك شاهدانهدر بدن اناسن مربوط به وجود تركيبات الكلي و فنلي ان است.
به عنوان تست بيولوژيك براي نشان دادن اثار كانابينول ، 5/0 ميليگرم رزين شاهدانه در ماهي ابتدا ايجاد حساسيت شديد و هيجان نموده و متعاقب ان عوارض خواب الودگي و فلج  ظاهرميوش. كانابينول خالص هيچگونه اثار فعال حشيشي ندارد و از نظر فيزيولوژيكي قسممت فعال ان يك نوع روغن قهوه اي مايل به قرمز است كه در ان وجود دارد.
رزين شاهدانه شامل يك ماده متبلور به نام كانين است كهاگر به مقدار 1/0 ميلي گرم برايهر يك كيلو گرم وزن به سگ خورانده شود بعد از 2 ساعت اصار ناهماهنگ درحركات او ديده مي شود  وا اين اثار تا 4 ساعت ادامه مي يابد. تاثير جزء قليائي و غير محلول ماده طبيعي چرس روي گربه ها خيلي قوي تر از اثر ماده نظير ساخته شده صنعتي ان يعني هوموتتراهايدروكانابينول مي باشد.
در گزارش بررسي هي شيميايي ديگري چنين امده است : سرشاخه هاي  گلدار شاهدانه داراي يك اسنس سسكي ترپن و كانابين و الكل منجمدو هيدرات كانابين مي باشد . درتخم شاهدانه پروتئين ، لاييپيدها ، كولين ، تري گونلين ، كسيلوز ،اينوزيت ، تعداد زيادي اسيد ، چند انزيم ، چند فسفات و چن فيتوسترول وجود دارد در مجله بيو شيمي امده است كه در رزين شاهدانه دو ماده فعال و عاملي به نام هاي كانابينول و كانا بيديول پيدا كرده اند كه هر دو سمي هستند.
خواص – كاربرد.
در مناطق خاوردور بيشترين كاربرد شاهدانه در چين و هندوچين است. { استوارت } مي نويسد كه در چين تمام قسمتهاي مختلف گايه شاهدانه در طب سنتي چين به عنوان دارو كاربرد دارد .از تخم شاهدانه به عنوان تونيك ، نيروبخش ، قاعده اور ، مسهل و ملين ، نرم كنده ، مدر ، مسكن و ضد جانور و انگل معده و مخدر استفاده مي شود. مصرف زايد بر حد مجاز ان خطر ناك است. يعنياز مسكنهيي است كه زكام و ناراحتي هاي پس از زايمان و قي و استفراغ شديد مصرف مي شود و در استعمال خارجي روي تاولها و زخمهاو به طور كلي زخم سرو كچلي  مي اندازند. مي گويند كه گياه شاهدانه ارزش زيادي براي معالجه كزاز دارد.گايه شاهدانه مسكن واقعي و موثري براي درد شكم و معالجه ميگرن و نورالژي و روماتيسم و درد اعصاب مفيد است. ( كرست و پتلو ) در شبه جزيره مالايا برگهاي ان را مي كشند و دود مي كنند براي رفع مسموميت مفيد است از تخم ان پس از اينكه به تربتيب حمل و به عنوان تب بر استفاده مي شود.
شاهدانه طبق نظر حكماي طب سنتي از نظر طبيعت قسمتهاي مختلف ان متفاوت است. برگ ان از نظر طبيعت مركب القوي است ، يعني درعين حال كه خيلي سرد و خشك است ضمنا با حرارت لطيفو برودت كثيف مي باشد. تخم ان خيلي گرم و خشك است. پوست  ان سردو خشك است و از نظرخواص معتقدند كه به علت مركب القوي بودن برگ ان در عين حال كه فرح ، سرور ، نشاط ، نيكويي رنگ رخسار و سكر مي اورد ، مخدر نيز هست. و پس از ان سستي مي اورد ، بعد از اينكه اثار قسمت گرم ان كه نشاط است زايل شد اثار قسمت سرد ان كه تخدير و سستي است ظاهر مي شود و اشتهاي غذت و نيروي جنسي را از بين مي بردو نهايتا موجب غم ، تكدر ، تاريكي ديد چششم ، جنون ، ماليخوليا ، ترس بسيار و استسقا ميگردد .عصاره برگ ان براياز بين بردن شپش سر و ريختن چند قطره از عصاره برگ و روغن ان در گوش براي تسكين درد گوش نافع است. خوردن برگ ان رطوبتهاي معده را خشك مي كند  و شكم ر ا ميبندد و قبض مي كند و ترشح ادرار را زياد مي كندو ترشح اسپرم را قطع مي نمايد.
ضما د و برگ ان براي تحليل ورمهاي گرم وتسكين درد هاي عصبي مفيد است . مقدار خوراك ان تا 4 گرم واسراف درخوردنان مضر و خطر ناك است.
تخم ان اشفتگي حال و به هم خوردگي دل را تسكين مي دهد و بادها را پراكنده مي نمايد و قابض است و جريان اسپرم را قطع مي كند. مضار ان اين است كه سر درد مي اورد ، ديد چشم  را كم مي كند و مضر معده است . براي احتراز از اين عوارض بايد سرخ كرده ان را خورد . روغن شاهدان گرم و خشك است وبراي درد گوش ، اعصاب ، تحليل ورمهاي سفت ونرم كردن سفتي رحم نافع است. چند قطره درگوش ريخته مي شود و يا روي اعضا و ورم ماليده مي شود.
روش تهيه عصاره گياه شاهدانه ، سرشاخه هاي گلدار شاهدانههندي 1 واحد، الكل 60 درجه 6 واحد ، اب مقطر 1 واحد گرفته و طبق روش معمول از ان عصاره تهيه حساسيتهاي شديد و دردهاي روماتيسمي و نعوظ درد ناك شبانه و بي نظمي و زيادي ترشح قاعدگي و در استسقا مصرف  شود.
حب لوپولين : عصاره كنب هندي 10 سانتي گرم ، لوپولين 20 گرم . طبق معمول صد حب بسازند و 3 – 2 حب  هر شب براي رفع ناراحتي قاعدگي دردناك و يا سردرد در هنگام قاعده گي ميل كنند. 
سنجد» دارويي فراموش شده
ميوه سنجد در درمان بيماريهاي دهان و دندان، زخم معده و آرتروز نقش دارد
ميوه سنجد از زمانهاي گذشته در سبد غذايي ايرانيان جا داشته و در اعياد سنتي به آن توجهي خاص مبذول شده است . امروزه از درخت سنجد و ميوه آن در صنايع غذايي، بهداشتي، دارويي، عطرسازي و صنايع چوب استفاده مي شود. نام علمي سنجد «Elaeagnusan gastifolial» است و رويشگاه اين درخت بدليل سازگاري آن با محيط‌هاي مختلف در اغلب نقاط كره زمين از جمله آمريكاي شمالي، اروپاي شرقي و غربي، آسياي مركزي و شمالي و ... است.
به طور كلي 3 نوع درخت سنجد در دنيا وجود دارد كه 2 نوع هلاگنوس و هيپوفار در ايران موجودست. درخت سنجد هلاگنوس به دليل درشتي ميوه‌، قامت بلند، نداشتن خار و برگهاي پهن به درخت سنجد هيپورفيا برتري دارد.
خواص درخت سنجد در تمام اندامهاي آن منتشر شده است و ريشه، چوب، پوست و ميوه آن داراي خواص دارويي و صنعتي متفاوتي است از پوست درخت سنجد يك ماده شيميايي دارويي مهم به نام تتراهيدروآرمور – متيل – N استخراج مي‌شود.
از برگ درخت سنجد آلكانوييد استخراج مي‌شود كه در صنايع داروسازي كاربرد دارد. اسانس گل سنجد در صنايع داروسازي و آرايشي و عطرسازي بكار مي‌رود.
درخت سنجد داراي 3 قسمت برون بر (پوست قهوه‌اي رنگ)، ميان‌بر (آردي شكل) و درون بر (هسته چوبي و سفت آن) است كه قسمت ميان‌بر و درون بر آن داراي ارزش غذايي فراوان است. در قسمت ميان‌بر 2 نوع قند گلوكز و فروكتوز، 7 نوع چربي اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد. در قسمت درون بر سنجد 17 نوع آمينواسيد و مقداري پروتئين وجود دارد كه هر يك از اين آمينواسيدها خواص دارويي بسيار مفيدي دارند بطوري كه مي‌توان گفت ميوه سنجد يك ميوه دارويي صفراست. اين ميوه در طب سنتي به عنوان تانن قابض است بنابراين در معالجه بيماريهاي دندان، لثه و اسهال و در درمان زخم معده موثر است و مي‌تواند از خونريزي جلوگيري كند. اگر آرد و هسته‌ ميوه سنجد با هم آسياب شود مصرف خوراكي آن بيماري آرتروز را درمان مي‌كند