تاثیر فصل در غلضت اسکوربات
اطلاعات موجود در ارتباط با تأثیر فصل بر روی غلظت اسکوربات متنوع است. اسکات مشاهده کرده است که غلظت اسکوربات در هوای گرم پایین تر است. سوگانف اعلام کرده است پایین ترین غلظت پلاسمایی اسکوربات در فصل زمستان و بهار است و علت آنرا در ارتباط با مشکلات تولید مثلی و مرگ گوساله ها می داند. هیدیروگلو و همکاران مشاهده کرده اند در گوساله های اخته شده غلظت پلاسمایی اسکوربات از تابستان با زمستان افزایش می یابد و متذکر شده اند که این افزایش در گوساله هایی که در فضای باز قرار داشتند حداقل بوده است (48). نشان داده شده که مقدار اسید اسکوربیک پلاسما در گوساله های نگهداری شده در ؟ در مقایسه با باکسهای فلزی در جایگاههای سرباز بطور قابل توجهی افزایش یافته بود (34). این گوساله ها در طول هر دو فصل پاییز و زمستان با یک نوع جیره غذایی تغذیه می شدند. آنها چنین نتیجه گیری کردند که ممکن است استرس سرما غلظت پلاسمایی اسکوربات را تحت تأثیر قرار دهد (48).
ممکن است اثر مرحله شیرواری بر غلظت پلاسمایی اسکوربات که توسط راسموسن گزارش شده در صورتی که تمامی گاوان مورد مطالعه در یک زمان زایمان کرده باشند یا اگر سهم علوفه در جیره آنها در اواخر شیرواری افزایش یافته باشد، مربوط به فصل باشد، مولر نیز مشاهده کرد که زمستان اسکوربات خون بالاتر است و چنین فرض کرد که این حالت ممکن است در اثر افزایش سنتز باکتریایی اسکوربات در شکمبه بعلت دریافت علوفه خشک باشد. دوراک نیز با ارائه مدارکی از نظریه افزایش سنتز در شکمبه (در صورت پایین بودن اسکوربات جیره مصرفی) حمایت کرده است (48).
3- جیره:
در دامهایی که بهردلیلی به آنها استرس وارد شود بخصوص اگر جیره غذایی آنها بالانس نبوده یا بی کیفیت باشد، ممکن است غلظت پایینی از اسکوربات در فصل زمستان وجود داشته باشد. ممکن است در مقایسه با فاکتور فصل، جیره تأثیر گذارتر باشد. گینتر با خوراندن یک جیره بالانس نشده به حیوانات آزمایشگاهی توانست در آنها کمبود ویتامین C ایجاد کند. اپلتالوا ادعا کرده است جیره هایی که ویتامین A یا بتاکاروتن آنها پایین باشد یا در صورتی که تغذیه به حد کافی صورت نگیرد، می تواند منجر به ایجاد غلظتهای پلاسمایی پایینی از اسکوربات شود. تحقیقات انجام گرفته در ارتباط با خوراندن مقادیر متفاوت اسکوربات به گاوان بالغ، از نظریه تأثیر جیره بر روی غلظت های پلاسمایی اسکوربات حمایت می کند
تغییر جیره از علوفه خشک به مواد دانه ای باعث دوبرابر شدن اسکوربات خون برای مدت 12 ساعت شده و اسکوربات ادرار نیز بمدت 60 ساعت 5برابر می گردد. در مطالعات دیگر محققین نیز افزایش اسکوربات ادرار بعلت مصرف مقادیر زیاد اسکوربات در جیره مشاهده شده است.
در نشخوار کنندگان، شکمبه معمولاً به عنوان محتملترین محلی که اسید اسکوربیک تجویز شده از راه خوراکی در آن تجزیه می شود در نظر گرفته می شود بطوریکه 150 میلی گرم اسکوربات خورانده شده در عرض 2 ساعت در شکمبله تخریب می شود. نایت و همکاران بر این باور بودند که ناپدید شدن سریع ویتامین C تجویز شده از راه خوراکی در نتیجه تجزیه آن است در حالیکه ریدل مشاهده کرد با خوراندن مقادیر زیاد اسکوربات، اسکوربات ادرار افزایش می یابد ولی هیچ افزایشی در غلظت اسکوربات شکمبه ایجاد نمی شود و این محققین بر این باور بودند که علت بروز چنین حالتی، جذب سریع ویتامین از شکمبه است
کندال و همکارن باکتریهای تجزیه کنند ه اسید اکروبیک را در شکمبه ، هزارلا، شیردان و روده کوچک یافتند. ارب، محتویات شکمبه را اتوکلاو و صاف کرد که بعد از این مراحل، باز هم مشاهد کرد که هنوز روند تجزیه اسید اسکوربیک ادامه دارد اگر چه به مقدار کمتر، بنظر او علاوه بر فون و فلور شکمبه، عوامل دیگری همچون O2 (باعث اتواکسیداسیون) اسید اسکوربیک می شود) در تجزیه اسید اسکوربیک صاحب نقشت می باشند (18و 68). نشان داده که اسد اسکوربیک بعنوان یک محرک رشد در محیط کشت باکتری سلنوموناد (بیش از 50 درصد تعداد کل باکتریهای زنده شکمبه را تشکیل می دهد) عمل می کند بهرحال جهت روشن شدن نقش احتمالی اسید اسکوربیک در متابولیسم میکروفلور شکمبه به تحقیقات بیشتری نیاز است
لاندیکوئیست و همکاران گزارش کرده اند در گوساله ها تجویز خوراکی اسکوربات به میزان 500-250 میلی گرم در روز تا سن 12-10 روزگی باعث افزایش غلظت پلاسمایی آن می شود. بعد از این سن تنها تزریق فراورده های ویتامین C می تواند منجر به افزایش غلظت پلاسمایی آن شود. در تجربه ای، ایتز در گوساله های تازه متولد شده تا 21 روزه ای که با ماده جانشین شونده شیر تغذیه می شدند، جیره های حاوی صفر 25/1 یا 5/2 گرم اسکوربات در روز بکار گرفت خوراندن روزانه 5/2 گرم اسکوربات تا سن 7 روزگی باعث افزایش غلظت پلاسمایی شد ولی بعد از سن 14 روزگی هیچ تأثیری بر غلظت پلاسمایی آن نداشت
ایتزائوا مشاهده کرد که خوراندن مقادیر مختلف آغوز تازه یا منجمد در سنین 1 تا 10 روزگی هیچ تأثیری بر روی غلظت پلاسمای اسکوربات ندارد. این مطالعات همچنین حکایت از آن دارد که خوراندن مقادیر مختلف اسکوربات از روز 7 تا 32 اثر کمی روی غلظت پلاسمایی اسکوربات دارد. خوارندن مقادیر مختلف اسکوربات هیچ تأثیری بر روی زمان تخلیه اسکوربات در گوساله هایی که جیره حاوی مقادیر کم اسکوربات دریافت می دارند، ندارد
4- سن:
غلظت پلاسمایی اسکوربات در دامهای نوزاد رد ارتباط با غلظت اسکوربات در پلاسمای مادر بوده و عموماً بالاتر از آن است. غلظتهای پلاسمایی اسکوربات در گوساله ها، در زمان تولد در بیشترین حد خود بوده و در خلال 3-1 روز بعد از تولد سریعاً کاهش می یابد
در نمودار روبرو ارتباط غلظت پلاسمایی اسید اسکوربیک با سن در گوساله ها به نمایش درآمده است.
فیلیپس و همکاران مشاهده کردند غلظت پلاسمایی اسکوربات در زمان تولد گوساله 2/1-46/0 میلی گرم در دسی لیتر است و تا سن یک هفتگی سریعاً کاهش می یابد. غلظت اسکوربات کبد نیز در زمان تولد در بیشترین حد خود است و سریعاً کاهش می یابد. غلظت پلاسمایی اسکوربات در گوساله تقریباً تا سن 3 هفتگی یعنی تا وقتی که ساخت آن در داخل بدن آغاز شود، پایین می ماند سپس غلظت آن تا 6-3 ماهگی افزایش می یابد. دهیدرواسکوربات و اسکوربات تام پلاسما (مجموع دهیدرواسکوربات و اسکوربات) تا سن 100 روزگی پایین باقی می ماند. تغییرت پلاسمایی اسکوربات تام از اسکوربات پیروی کرده و در سنیت پایین تر بیشترین مقدار خود را دارد. تغییرات پلاسمایی دهیدرواسکوربات در تمام طول عمر بالاست. استرسورها مانند نوع محل نگهداری، باعث کاهش غلظت اسکوربات تام در پلاسمای گوساله ها می شود. نشان داده شده که غلظت دهیدرواسکوربات تحت شرایط استرس یا بیماری افزایش می یابد
5- ژنیتک:
در مطالعه ای که پالودان و همکاران بر روی گوساله های دوقولی منوزیگوت انجام داده اند، مشخص شده است یک زمینه ژنتیکی در ارتباط با غلظت پلاسمایی اسکوربات وجود دارد
در مطالعه ای، مقدار اسید اسکوربیک پلاسما در 6 گوساله دوقلوی همسان در سنین 100 تا 280 روزگی اندازه گیری شد و یکنواختی قابل ملاحظه ای در غلظت پلاسمایی اسید اسکوربیک در آنها مشاهده شد (122). تفاوتهای نژادی نیز در چگونگی وضعیت غلظت اسکوربات مورد توجه قرار گرفته اند. راسموسن و همکاران مشاهده کردند که غلظت پلاسمایی اسکوربات در گاو نژاد بروان سوئیس از نژاد هلشتاین بیشتر است. بورتری و هاگ نیز وجود تفاوتهای نژادی را مطرح کرده اند
6- جنس:
مشاهده شده که غلظت اسکوربات پلاسما در گاوان نر پایینتر است و استفاده از مکمل اسکوربات ممکن است تولید اسپرم را تحریک کند ارب و همکاران با تزریق PMSG به گاوان نر و ماده مشاهده کردند که در هر دو جنس یک کاهش وابسته به دز در غلظت پلاسماییی اسید اسکوربیک حاصل می شود
7- داروها:
ممکن است مقدار نیاز به ویتامینها در اثر بعضی از داروها تغییر یابد چون داروها می توانند باعث اختلال در جذب ویتامین ها، ممانعت از متابولیسم آنها، افزایش دفع ادراری آنها یا سرکوب ایمنی حاصله از داروها بخاط اثر آنها روی وضعیت ویتامینهای بدن شوند (129).
لاندکوئیست و همکاران مشاهده کردند در گوساله هایی که با سوکسینیل سولفاتیازول خوراکی درمان شده بودند در مقایسه با گوساله های درمان نشده، غلظت پلاسمایی بالاتری از اسید اسکوربیک وجود دارد. درمان خوراکی تلیسه ها با سولقاتیازول همانند آنچه که در مورد کلروبوتانول رخ می دهد منجر به افزایش قابل توجه در سطح پلاسمایی اسید اسکوربیک می شود. این محققین متعاقباً در مطالعه ای دیگر اعلام داشتند در گوساله های نوزاد مقادیر خونی پائینتر از حد نرمال اسید اسکوربیک، با تجویز سولفانامید ها افزایش می یابد
مالوی و همکاران کشف کردند که در خون گاو، آسپیرین باعث تغییر محل اسید اسکوربیک از اتصال آن به آلبومین سرم می گردد و باعث می شود تا اسید اسکوربیک سریعتر متابولیزه و دفع گردد. چنین اثری ممکن است توسط سولفانامیدها، کومارینها و دیگر ضد انعقادها و نیز مشتقات فنیل بوتازون ایجاد شود
در منابع از اثر مفید کلرتون (تری کلروبوتیل الکل) بر روی غلظت اسید اسکوربیک در بدن سخن به میان آمده است. بورتری و همکاران توانستند با تجویز خوراکی کلرتون در گاو باعث افزایش غلظت پلاسمایی اسید اسکوربیک تا 100درصد شوند. فیلیپس و همکاران نیز مشاهده کردند با تجویز خوراکی کلروبوتانول غلظت پلاسمایی اسید اسکوربیک افزایش می یابد. مور نیز با استفاده از همین دارو مشاهده کرد که یک افزایش در دفع ادراری اسید اسکوربیک و غلظت پلاسمایی آن ایجاد می شود. ارب نیز در مطالعات خود به نتایج مشابهی دست یافت. کریستین با تجویز خوراکی کلروبوتانول در گاو مشاهده کرد که در هنگام کشتار، غلظت اسید اسکوربیک در پلاسما، هیپوفیز قدامی، جسم زرد، اندومتریوم و رویانها افزایش می یابد