عوامل مؤثر در ساخت ویتامین C در بدن
1- عوامل ژنتیکی و نژادی: سنتز اسید اسکوربیک در خلال روند تکاملی حیوانات دچار تحولاتی شده، بطوریکه گونه های عالی تر توان ساخت را از داست داده اند. در همین راستا به سنتز مقادیر ناکافی از اسید اسکوربیک در برخی از خوکها اشاره شده و علت این نقص را به فقدان یا فعالیت خیلی کم آنزیم L ـ گولونولاکتون اکسیداز نسبت داده اند. بطوریکه در این خوکها علائم کمبود ویتامین C با مشخصات اسکوروی دیده شده است (6).
2- سن: بنظر می رسد سیستم های آنزیمی مسؤول ساخت اسید اسکوربیک همانند برخی از فاکتورهای دیگر در مراحل اولیه زندگی به حد کافی تکامل نیافته اند. در این رابطه ساخت مقادیر ناکافی اسید اسکوربیک در گوساله ها، توله خوکها و جوجه ها گزارش شده است. اگر چه در سنین بالاتر نیز سنتز دچار تغییرات غیر یکنواختی می شود (6).
3- جنس: به یک اختلاف جنسی در عیار اسید اسکوربیک در بافتهای رت اشاره شده است که در آن رت های نر دارای غلظت بافتی بیشتری (اختلاف معنی دار بود) از اسید اسکوربیک در بافتهای مشابه از ماده ها بودند. بعلاوه فعالیت آنزیمهای درگیر در ساخت اسید اسکوربیک در بدن رت های نر به طور معنی داری بیشتر بود. این تفاوتها با تجربه های بعدی انجام شده روی رت های هیپوفیزکتومی شده و رت های ساخته شده به تحریک آندروژنی و مهار استروژنی در فعالیت سنتیک اسید اسکوربیک نسبت داده شده است (6).
4- وضعیت سلامتی: مسلماً هر گاه بافت تولید کننده اسید اسکوربیک آسیب ببیند، به تبع ساخت آن در بدن نیز دچار اشکال خواهد شود. کاهش ساخت اسید اسکوربیک در بدن پستانداران در موارد آسیبهای کبدی از جمله کمبود پروتئین (اختلال در فعالیت آنزیمهای کبدی) و ویتامین E ، سندرم کبد چرب در گاو و فاسیولوز گزارش شده است. بیماریهای عفونی تبدار عیار اسید اسکوربیک را کاهش می دهند اما در این موارد بیشتر افزایش مصرف مطرح است تا کاهش سنتز آن (6).
5- وضعیت تغذیه: در حیوانات اهلی ساخت اسید اسکوربیک در بدن ناکافی بودن غذای دریافتی، گرسنگی و در هیپوگلسیمی کاهش می یابد. در بررسیهای بعمل آمده به وجود رابطه مستقیم بین ساخت اسید اسکوربیک در بدن با میزان گلوکز خون اشاره شده است. همچنین کمبود بعضی از ویتایمنها مانند A و E و یا املاح مانند کبالت در گوسفند کاهش ساخت اسید اسکوربیک را در پی داشته است. (6 و 96).
6- داروها: داروهایی چون خواب آورها (کلروبوتانول، مپروبامات، و باربیتال ها) ضد دردها (آمینوپیرین و آنتی پیرین) ، شل کننده های عضلانی (اورفنادرین)، آنتی هیستامینها (دیفن هیدرامین و کلروسیکلیزین) ، بی فنیل های پلی کربنه و د.د.ت باعث افزایش ساخت اسید اسکوربیک در رت می شوند در انسان، آسپرین از جذب و انتقال اسید اسکوربیک بداخل سلولهای خونی و بافتها ممانعت بعمل می آورد (6، 56، 115).
7- استرسورها: در مورد اثر این عوامل روی ساخت اسید اسکوربیک در بدن نتایج متفاوتی گزارش شده است. در بعضی موارد این عوامل موجب افزایش سازگاری در فعالیت آنزیمهای درگیر در ساخت اسید اسکوربیک در بدن شده تا اسید اسکوربیک بیشتری در دسترس حیوان قرار گیرد. بعنوان مثال در جوجه هایی که با دمای محیطی بالا یا پایین ، گرسنگی، واکسیناسیون ، کوکسیدیوز، در مان داروئی و غیره مواجه شده بودند، ظرفیت تولید اسید اسکوربیک در بدن با افزایش نیازهای متابولیکی بالا رفت. با وجود این، مقدار اسید اسکوربیک ساخته شده برای رفع نیازهای افزایش یافته در خلال استرس کفایت نمی کند و عیار اسید اسکوربیک پلاسما و بافتها کاهش می یابد. از طرف دیگر نیز گزارشاتی مبنی بر لطمه دیدن ساخت اسید اسکوربیک در دمای محیطی بالا و گرسنگی وجود دارد بویژه در مواقعی که استرس به مدت طولانی تری ادامه داشته باشد (6 و 80).
اساساً در شرایط استرس مصرف اسید اسکوربیک در غده آدرنال و دیگر بافتها افزایش می یابد در نتیجه غلظت اسید اسکوربیک در پلاسمای خون بطور موقت در بسیاری از شرایط استرس پایین می افتد. بعنوان مثال در یک مطالعه بر روی اسبان مسابقه، یک مسابقه 20 تا 30 دقیقه ای منجر به کاهش 30 درصدی غلظت خونی اسید اسکوربیک شد و سپس بعد از مسابقه، سطح اسید اسکوربیک به طور تدریجی افزایش یافت. مشاهده شده که بعد از انتقال خوکها به کشتارگاه، غلظت اسید اسکوربیک غده آدرنال آنها تا 33درصد کاهش می یابد