مراحل تأثير دارو در بدن

باين مبحث بايد توجه کاملي مبذول داشت و دقيقاً بحث را مورد نظر قرار داد و توجه به آن لازمه معالجه طب گياهي است.

در اين کتاب مرتباً اشاره مي شود که فلان دارو مثلاً در درجه اول يا دوم و سوم و يا چهارم گرمي يا سردي يا خشکي و تري قرار دارد در اين موضوع با کمي توجه مقصود شناخته مي شود که چرا به داروئي گفته مي شود که مثلاً در درجه دوم خشک است و يا در اول خشک و در سوم گرم است و قص علي هذا لذا نظر خوانندگان را به اين مبحث مبذول مي دارد که عميقاً بخاطر بسپارند و با تعمق بيشتر مبحث مبذول مي دارد که عميقاً بخاطر بسپارند و با تعمق بيشتري مبحث را دنبال نمايند، با کمال توجه مطلب روشن مي شود که مقصود چيست و از نظر علمي مورد توجه نيز مي باشد.

مثلاً اگر :

پس از ورود دارو به بدن، تغيير محسوسي در بدن بوجود نيايد و لازم شود که با ورود داروي بيشتري از آن نوع و نيز با تکرار آن، تغييراتي در بدن پيدا شود آن دارو را معتدل گويند، اگر داروئي در بدن تغييرات کوچک و مخفي انجام دهد و آشکار شدن اثر ظاهري آن دارو، با تکرار در زيادي مقدار دارو لازم شود آن دارو را در درجه اول گويند.

اگر تغييرات ظاهري دارو در بدن غيرخفي باشد و اثر آن در ظاهر محسوس شود آن دارو را در درجه دوم نامند.

اگر اثر دارو به نهاي تغيير خود برسد يعني اثر داروئي آن کاملاً نشان داده شود اما بدرجه فساد طبيعت نرسد آن دارو را در درجه سوم گويند.

اگر اثر داروئي باعث فساد طبيعت شود و به درجه هلاکت برسد آن را درجه چهارم گويند، هر يک از درجات فوق داراي عرضي است که وسط و اول و آخر گويند، مثلاً اگر به دارويي گفته شود که در اول گرم است اين دارو در همان وهله اثر يک درجه گرم است و اگر داروئي درجه دوم يا سوم گرم بحساب آمده باشد، درجه گرمي آن دو يا سه درجه است و اگر گياهي در وسط دوم خشک يا تر و يا سرد باشد معني آن چنين است که درجه خشکي سردي و يا تري آن حد وسط درجه دوم است، يا اگر به داروئي در اول دوم خشک و در آخر سوم گرم گفته شود مفهوم آن است چنين است که اثر اين دارو در اوايل دومين درجه خشکي و در آخر سومين درجه گرمي است.

تظاهرات داروئي گياهان چنين است که گفته شد، در باره اثرات گرمي، سردي خشکي و يا تري گياهان باز متذکر مي شود که گياهان روزانه به وسيله انرژي و حرارت خورشيد و گاز کربنيک هوا و ترکيب آن با آب مواد قندي و ازخاک ترکيبات معدني را بدست مي آورند، فعل و انفعالات فوق به کمک چهار عنصر اصلي (آتش که حرارت و نور خورشيد است و آب و خاک و هوا) بوجود مي آيد. در گياه درماني آتش را گرم و خشک آب را سرد و تر و هوا را گرم و تر و خاک را سرد و خشک گويند، ازدياد هر يک از عناصر فوق در گياهان طبع يا مزاج آن گياه را بسوي خود مي کشد. از اينرو اگر در گياهي املاح زياد باشد آنرا سرد و خشک و اگر آب زيادتر باشد آنرا سرد و تر و اگر حرارت و انرژي بيشتر باشدآنرا گرم و خشک گويند.

با اين تفسير هر گياه يا انساني مي تواند طبعي گرم، سرد، خشک و تر و همچنين گرم خشک، گرم و تر، سرد و خشک، سرد و تر و يا معتدل داشته باشد.

چنانچه قبلاً گفته شد با اين تفسير نه مزاج براي انسان و گياهان قائل شده اند. (ناگفته نماند اين موضوع چون اهميتي بس بسزا دارد مکرر درباره آن بحث و تفسير شده است.)

 


داورهاي مؤثر بر سردردها

اين بيماريها متنوع و داراي علل بيشمار است و تفکيک از يکديگر کار آساني نيست لذا بيشتر توجه خوانندگان را به سردردهاي ميگرني يا سردردهاي کهنه معطوف مي دارد و در ذيل به چند سردرد با علل شناخته شده اشاره مي شود. اگر سردرد از گرمي مزاج باشد (در اول کتاب مزاجها شرح داده شده است) و در اثر خوردن چيزهاي گرم و تابش خورشيد و گرمي طبع و يا در اثر وجود تب پيدا شده باشد بهترين دارو در اينجا گلاب، صندل، کافور را معزوج نموده به سر بمالند و روغن گل و آب خيار و سرکه را داخل کرده به سر ضماد نمايند و اگر سردرد از خوردن غذاهاي سرد باشد که اين نيز در جمع مزاجها بوجو مي آيد، در اينجا از جوشانده اسطوخدوس، مرزنجوش، بابون شيرازي پرسياوشان، گل نيلوفر، مغز ناخنک مي توان استفاده کرد، و نيز از بابونه شيرازي و مغز ناخنک و مرزنجوش کوبيده و در هم آميخته و به صورت خمير در آورده به قسمت جلوي سر ضماد نمايند 0به محل فونتانل يا ملاج).

اگر سردردي از خلط گرم پيدا شده باشد (به علت زيادي خون و صفرا) اين نوع سردرد مربوط به مزاج خود بيمار است که بايستي در اينجا از شربت آبغوره و آش آبغوره مرتباً استفاده نموده و اگر خون بيمار زياد باشد فصد نمايند. (خون گرفتن) و خوردن عناب و زرشک در صبح ناشتا بصورت جوشانده توصيه مي شود و نيز بايستي از آش هاي ترش مثل آش تمبر و آش سرکه استفاده نمود، فرمول زير براي سردردهاي صفراوي نافع است.

عناب، زرشک، آلوچه خشکه، آلوچه برقاني، سه پستان، تمبر هندي، گل بنفشه، و شاهتره که بايستي داروهاي بالا را جوشانده با آب ترنجبين صبح ناشتا بتدريج ميل نمايند.

سردردي که از خلط سرد پيدا شود (بعلت زيادي بلغم و سودا)

اين نوع سردردها نيز مربوط به مزاج خود بيمار است اينگونه بيماران از خوردن چغندر و خردل بهبودي ميابند، و از جوشانده، بابونه شيرازي، گل بنفشه، گل نيلوفر، مغزناخنک، بادرنجويه، مي توانند استفاده نمايند.

براي اينگونه سردردها مي توان از اطريفل صغير استفاده کرد (پوست هليله زرد، هليله سياه، هليله کابلي، آمله مقشر، و عسل).

ضماد زير براي اين سردردها نيز نافع است:

مورد ، گل ارمني، گل سرخ، که هر سه را بايستي بصورت پودر درآورده و با آب خمير کرده به محل درد ضماد نمايند و از ماليدني زير نيز مي توان يا از برگ بيد گل المني، روغن گل، برگ مورد کوبيده مي توان استفاده نمود.

اين ضماد نيز مفيد است: گل خطمي، آرد جو، روغن گل سرخ و کمي سرکه را ممزوج کرده به محل درد بمالند اگر ضربه باعث سردرد شده باشد علاوه بر فايده فرمول بالا از اين فرمول نيز مي توان استفاده نمود.

برگ مورد، آرد جو، گل ارمني، گل ماميثا، آرد عدس، مازو، اقاقيا ، صندل، آب بارتنگ، را که روغن زيتون يا روغن کنجد به آن اضافه شده باشد مفيد است، اگر ورم زياد باشد مي توان از فرمول زير استفاده نمود:

بار درخت گز، پوست انار، ميوه درخت کاج، کندر، گل سرخ ، گل ارمني، اين دارو براي سردردهاي فوق بصورت انفيه مفيد است:

کندش، سياه دانه، فرفيون، فلفل، چند بيدستر، زراوند، مدهرج، حب يليسان، عاقرقرها، گل ارمني، بتنهايي يا مجتمعاً مي توان از کوبيده آنها استفاده نمود.

 


سردردهاي ميگرني

اينگونه سردردها در بيشتر مزاجها پديدار مي شود و زنان بيشتر از مردان به آن مبتلا مي شوند ارث در اين بيماري دخالت دارد.

علائم اين بيماري بطور اختصار عبارت است از : درد نميه سر، درد دل زننده و ضربان دار، بطوريکه بيمار از درد شديدي رنج مي برد که وصف آن مشکل است، اين سردرد گاهي با حالت استفراغ توام است و در بعضي ها با زمان ردگ همراه مي شود و در گروهي در موقع حمام کردن شدت مي يابد و بيمار در اماکن پرجمعيت ناراحت مي شود از بوي زننده رنج برده اضطراب و نگراني باعث تشديد اينگونه سردردها مي گردد بعضي از بيماران مي توانند بصورت پيش بيني رسيدن بيماري را احساس کنند که اين حالت را حالت خبردار کننده يا (اورا) نامند.

درمان

داروهاي متعددي براي اين بيماران پيشنهاد شده که بهتر از همه (سگل دوارگوته) است که در بيشتر داروخانه ها موجود است.

داروهاي گياهي مؤثر به قرار زير است:

اسطوخدوس، مرزنجوش، بادرنجوبه، پرسياوشان، گل نيلوفر، مغزناخنک، گل بنفشه، مريم نخودي، آويشن شيرازي، گل سرخ، گل بومادران، از هر يک  به نسبت مساوي تهيه کرده 02 مثقال) و پس زا نيمکوب کردن آنها، به ده قسمت مساوي تقسيم نموده، هر قسمت را شب در يک ليوان آب خيس کرده صبح ناشتات جوشانده صاف نموده ميل نمايند.

نسخه ديگر

سياه دانه، سنا، سداب، بابونه شيرازي، تاجريزي، مغزناخنک، گل نيلوفر، پرسياوشان، بادرنجوبه، مرزنجوش، و اسطوخدوس از هر يک 2 مثقال به ده قسمت مساوي تقسيم نموده به 10 روز صبح ناشتا جوشانده ميل نمايند.

 نسخه زير اثرات بيشتري دارد

مريم نخودي ، گل سرخ، سنا، بابونه شيرازي، پرسياوشان، بادرنخويه، مغزناخنک، تخم گشنيز، ريوند چيني، سداب، آويشن شيرازي، گل نيلوفر، گل بومادران، از هر يک 2 مثقال پس از نيم کوب کرده به 14 قسمت نموده دو هفته صبح ناشتا جوشانده ميل نمايند.

 نسخه زير براي درد عصب تري ژومو يا نورالژي ترمي ژومو

عاقرقرها 5 مثقال، عوداصليب 5 مثقال، همه را نرم کوبيده در يک استکان عسل و يک استکان سرکه مخلوط کرده خوب به هم بسرشند و صبح و ظهر و شب به اندازه يک فندق ميل نمايند و شيره تاج الملوک به آن محل بمالند.

داروهاي زير را مي توان به محل دردناک ماليد:

گل نيلوفر، گل بنفشه، برگ خطمي، تخم کاهو،گل سرخ، همه را کوبيده و سرکه بمالند و نيز براي تسکين درد مي توان از بذرالبنج، ريشه درخت سيب پوست خشخاش کوبيده، تخم کاهو، مخلوط با سرکه به محل درد بمالند.

براي مبتلايان به ميگرن ضماد زير توصيه مي گردد:

بابونه 5 مثقال، گل بنفشه 5 مثقال گل نيلوفر 3 مثقال مغز ناخنک 5 مثقال بادرنجويه 3 مثقال برگ مورد 3 مثقال شويد 3 مثقال همه را نرم کوبيده هر شب يک قاشق غذاخوري بزرگ از آنها را خمير کرده مثل حنا به قسمت جلوي سر (ملاج) ضماد نمايند و سر را بسته شانه کننده اين داروها بآساني از موي سر جدا خواهد شد، اين عمل را تا بهبودي کامل مي توان ادامه داد.

جوشانده مفيد براي ميگرن

مرزنجوش، گل ارونه، اسطوخدوس، سداب، تخم گشنيز، پوست خشخاش همه را به نسبت مساوي اختيار کرده نيمکوب نموده شب قدري از آنرا خيسانده صبح ناشتا پس از جوشاندن و صاف کردن ميل نمايند.

ضماد زير براي ميگرن مفيد است

کندر، گل ارمني، آنزروت، که بايستي همه را نرم کوبيده با سرکه به محل درد ضماد نمايند.

ضماد زيره به تجربه رسيده است:

مورد 4 مثقال، سداب 4 مثقال، بابونه 4 مثقال، صندل 2 مثقال.

نسخه ديگر:

مورد 5 مثقال، سداب 5 مثقال، بذرالبنج 3 مثقال، رنگ سائيده 5 مثقال، سياه دانه 5 مثقال، تخم گشنيز 3 مثقال همه را نرم کوبيده يک قاشق غذاخوري آنرا در آب خيسانده شب به قسمت جلوي سر ضماد نمايند.

همزمان از جوشانده زير استفاده شود:

گل بنفشه، مريم نخودي، آويشن شيرازي، گل سرخ، گل نيلوفر، اسطوخدوس، گل بومادران، مرزنجوش، بابونه شيرازي، بادرنجويه، پرسياوشان، سداب همه را به نسبت مساوي اختيار کرده نيکوب نموده و مقداري از آن را جوشانده ميل نمايند.

انفيه زيرا را در اين هنگام مفيد است:

کندش 6 نخود، گل بنفشه نيم مثقال، سياه دانه نيم مثقال، همه را نرم کوبيده در بيني بکشند، همزمان داروي زير با سرکه مخلوط کرده بو کنند در سوراخهاي بيني بمالند و به محل درد ماساژ دهند و در گوشها نيز بمالند. (صندل، گل بنفشه، کافور، گل نيلوفر).

نسخه زير بصورت ماليدني و بوکردن ، مفيد است:

سياه دانه را کوبيده در سرکه حل کرده بکار برند و يا سداب، سياه دانه بذرالبنج، مورد را با سرکه بمالند يا باديان را کوبيده با سرکه و گلاب در بيني گوشها و محل درد بمالند.

براي ميگرن ماليدن آب گشنيز، سرکه و روغن گل سرخ به محل درد مفيد است و مي توان گل نيلوفر، گل بنفشه، برگ خطمي، برگ کاهو، و گل سرخ را به محل درد ضماد نمود و يا آب مرزنجوش کبابه چيني را در بيني بکشند و بهتراين است که بابونه، شبت، گل ارمني، و آويشن شيرازي را پخته به سر ضماد نمايند، و از ايارج فيقرا که گذشت با غاريقون به نسبت مساوي مخلوط نموده هر دفعه به اندازه يک پسته ميل نمايند.