نقش ويتامين ها در بهداشت پوست

در دهه گذشته طيف وسيعي از محصولات بهداشتي و زيبايي پوست که حاوي ويتامين هاي مختلف هستند توليد شده است . هدف از استفاده اين مواد ، بهبود ظاهر و زيبايي و حتي حفظ سلامتي پوست است .

نياز براي رسيدن به نتايج قابل مشاهده و واقعي در پوست بر اثر استفاده از اين مواد ، سبب شده تا اين صنعت رشد قابل ملاحظه اي پيدا کند

ويتامين ها چه هستند ؟

ويتامين ها مواد مغذي مورد نياز انسان هستند که از طريق غذا وارد بدن انسان مي شوند و براي حفظ سلامتي انسان ضروري هستند . چنين به نظر مي رسد که استفاده از ويتامين ها به صورت موضعي براي پوست لازم است چون پوست شديدا ً در معرض عوامل آسيب پذيري چون نور خورشيد است . يکي از مهم ترين اثرات مفيد ويتامين ها خاصيت ضد اکسيده شدن آن مي باشد که براي جلوگيري از پيري مفيد است . از طرف ديگر ويتامين ها مي توانند باعث تحريک کلاژن سازي شوند و لايه شاخي پوست را نرم تر نمايند و از تيره شدن پوست جلوگيري کنند .

ما در نظر داريم در اين مبحث به ذکر خواص تعدادي از ويتامينها بپردازيم :

ويتامين A

سال ها از ويتامين A در مواد آرايشي – بهداشتي استفاده مي کردند اما در سال 1984 توسط « کليگ من » اثرات جوان کننده ترتينوئين که يکي از مشتقات ويتامين A است ، شرح داده شد. اثرات مفيد ترتينوئين در تمام مقالات به اثبات رسيده است . اثرات بيولوژيکي اين ماده سبب شده که اين ويتامين به عنوان دارو شناخته شود و استفاده از آن در مواد آرايشي بهداشتي ممنوع و فقط با تجويز پزشک مصرف شود . رتينول يکي ديگر از مشتقات ويتامين A است که توسط صنايع آرايشي – بهداشتي به مواد آرايشي اضافه شده و سبب افزايش ضخامت لايه شاخي پوست و در نتيجه سبب رفع چين هاي صورت مي شود .

ويتامين C

ويتامين C نيز در آب ، محلول است و در ميوه ها و سبزيجات تازه وجود دارد . اين ويتامين اثر مهم ضد اکسيدکنندگي دارد و سبب توليد کلاژن مي شود . اين ويتامين به مواد آرايشي – بهداشتي اضافه مي شود زيرا خاصيت ضد اکسيدکنندگي آن سبب رفع لکه هاي پوست و جلوگيري از پيري زودرس مي شود و از طرف ديگر توليد ويتامينE  را افزايش مي دهد . اين ويتامين سبب کاهش قرمزي پوست ناشي از آفتاب و نيز کاهش عوارض آفتاب سوختگي مي شود . اثر ضد التهابي اين ويتامين تأثير مفيدي در درمان بيماري هايي چون اگزما و سپوريازيس دارد

... ويتامين E

اين ويتامين در چربي محلول است و در دانه هاي روغني خشکبار و بسياري از روغن ها يافت مي شود . سال ها است که اين ويتامين را به عنوان داروي ضد پيري مي شناسند و در موارد آرايشي – بهداشتي استفاده مي کنند . کاهش قرمزي ناشي از نور خورشيد ، کاهش ورم آفتاب سوختگي از اثرات مفيد آن است و کاهش قابل ملاحظه چين و چروک پوست در اثر استفاده موضعي آن ثابت شده است .  

ويتامين K

اين ويتامين در روده انسان توليد مي شود و توليد آن نياز به مصرف سبزيجات تازه دارد . اين ويتامين براي انعقاد خون ضروري است اما استفاده از موارد موضعي آن در کاهش خون مردگي ناشي از ضربات و نور خورشيد موثر است . اين ويتامين همچنين در کاهش تيرگي زير پلک که علت عروقي دارد نيز موثر مي باشد .

نتيجه گيري :

اثرات مفيد ويتامين ها در مواد آرايشي – بهداشتي ثابت شده است ، اما همانگونه که ذکر شد بعضي از اقلام اين ويتامين ها دارو مي باشند و چون استفاده غلط از آن ها سبب التهاب پوست مي شود نحوه استفاده از آن بايد توسط پزشک تجويز شود . هم چنين شکل هاي ساختماني مختلفي از اين ويتامين ها در صنايع آرايشي- بهداشتي استفاده مي شود که ممکن است با شکل خوراکي آن تفاوت داشته باشد . بنابراين استفاده خودسرانه اين ويتامين ها به صورت موضعي توصيه نمي شود ، مثلاً ممکن است حل کردن قرص خوراکي ويتامين C در آب و زدن آن به صورت ، نه تنها هيچ فايده اي نداشته بلکه به علت وجود مواد ديگري در آن قرص ها سبب ايجاد حساسيت شود . ميوه هاي مختلف نيز در حاليکه داراي ويتامين هاي گوناگون هستند ، حاوي ترکيباتي مي باشند که مي توانند ايجاد حساسيت هاي پوستي کنند . بنابراين استفاده موضعي از عصاره ميوه ها و يا حتي خود ميوه ها اصلاً توصيه نمي شود .

در عين حال مصرف خوراکي انواع ميوه ها ، سبزيجات تازه و خشکبار مي تواند در حفظ سلامتي پوست و نيز جلوگيري از بروز لکه هاي صورت و بدن پيشگيري از پيري زودرس موثر باشد





چند نمونه از ماسکهاي مفيد و رايج

- ماسک آناناس:

اين ميوه تاثير جالبي بر جوشهاي غرور به ويژه گلوله هاي چربي زيرپوستي (جوشهاي کيستيک) دارد. براي تهيه ماسک آناناس کافي است که يک آناناس رسيده را پوست بکنيد و در مخلوط کن بريزيد تا به صورت مخلوط غليظي در بيايد.

سپس به اندازه وزن آن به آن الکل ميوه بيفزاييد و يک ليوان روغن آفتابگردان به مخلوط حاصل اضافه کنيد. حال ميتوانيد روزي يک بار، هر بار بيست تا سي دقيقه، اين محلوط را به صورت ماسک بر روي صورت خود قرار دهيد و سپس آن را با آب سرد بشوييد.

- ماسک پرتقال:

يک پرتقال را پوست بکنيد، هسته ها و پوستهاي نازک پره هاي آن را جدا کنيد، روي پوست صورت خود بخوابانيد و پس از بيست دقيقه با آب سرد بشوييد. اين ماسک براي درمان جوشهاي غرور جواني (آکنه) موثر است ولي افرادي که پوست خشک دارند نبايد آن را مصرف کنند.

- ماسک آلوي قرمز:

هفت يا هشت عدد آلوي قرمز تهيه کنيد و هسته هاي آنها را خارج کنيد. سپس آنها را با افزودن ده قطره روغن بادام کاملا با يکديگر مخلوط کنيد تا به صورت يک ماده خميري در بيايد. آنگاه اين مخلوط را به مدت بيست دقيقه روي صورت خود قرار دهيد و سپس با آب بشوييد. اين ماسک به ويژه در کساني که منافذ پوستي آنها مثلا در پوست بيني، باز و زشت منظره شده موثر است و پوست را زيبا ميکند. استفاده از اين ماسک را به افرادي که پوست چرب دارند توصيه ميکنيم.

- ماسک خيار:

يک يا دو خيار را رنده کنيد و به صورت ماسک بر روي پوست صورت خود قرار دهيد و بيست دقيقه بعد آن را با آب يا پنبه آغشته به گلاب از سطح پوست خود پاک نماييد. ماسک خيار تاثير زيادي در ايجاد طراوت و شادابي و لطافت پوست دارد.

- ماسک زرده تخم مرغ:

به کساني که پوست خشک دارند توصيه ميشود که از اين ماسک استفاده کنند تا پوستشان نرم و لطيف شود. زرده تخم مرغ مملو از چربي و کلسترول است و چربي پوست را تامين ميکند. براي تهيه ماسک زرده تخم مرغ کافي است يک زرده تخم مرغ را با چند قطره سرکه سيب و چند قطره روغن بادام يا زيتون يا آفتابگردان مخلوط کنيد و به مدت بيست دقيقه روي پوست قرار دهيد. سپس آن را به مسيله آب يا پنبه آغشته به گلاب از سطح پوست پاک کنيد.

- ماسک سيب:

يک سيب را پوست بکنيد و آن را نصف کنيد و يک نيمه آن را خورد کنيد و با يک قاشق غذاخوري عسل مخلوط کنيد و خوب هم بزنيد. سپس آن را بر روي صورت و گردن بماليد، آنگاه پوست را با نوک انگشتان ماساژ دهيد. براي اين کار، ماساژ را از پايين گردن شروع کنيد و به طرف بالا بياييد. سپس از سمت راست گردن به سمت چپ و بالعکس ماساژ دهيد . آنگاه با نوک انگشتان به پوست صورت خود ضربات آرامي بزنيد تا جريان خون پوست بيشتر شود.

حال کمي صبر کنيد تا ماسک خشک شود و پس از بيست دقيقه آن را بشوييد. اين ماسک باعث جلوگيري و درمان چروک صورت ميشود و سبب طراوت و تقويت پوست ميگردد.

- ماسک سفيده تخم مرغ:

سفيده تخم مرغ را با همان مقدار الکل طبي (الکل سفيد) مخلوط کنيد و آن را با نوک انگشتان خود برداريد و روي پوست بگذاريد و ماساژ دهيد. روش ماساژ بايد از پايين به بالا و از سمت راست به چپ و چپ به راست باشد.

سپس کمي صبر کيند تا ماسک خشک شود و بيست دقيقه بعد بشوييد. اين ماسک هم براي رفع چين و چروک صورت خوب است.

- ماسک هلو:

براي تهيه اين ماسک کافيست سه يا چهار هلوي تازه را بشوييد و هسته آنها را خارج کنيد. لازم نيست پوست هلوها را بکنيد . اکنون هلوها را له کنيد و با يک زرده تخم مرغ و يک قاشق غذاخوري پودر جوانه گندم کاملا مخلوط کنيد و بر روي پوست صورت بماليد و بيست دقيقه بعد آن را با آب سرد يا پنبه آغشته به گلاب پاک کنيد. اين ماسک در رفع خشکي پوست و ايجاد طراوت و تازگي و جلوگيري از چروک صورت بسيار موثر است.

- ماسک ليموترش:

اين ماسک براي پوستهاي خشک مفيد است. براي تهيه اين ماسک، آب يک ليموترش تازه را بگيريد و با يک زرده تخم مرغ و چند قطره روغن بادام يا آفتابگردان مخلوط کنيد و بر روي پوست بماليد و ماساژ دهيد و پانزده دقيقه بعد آن را بشوييد.

- ماسک گلابي:

اين ماسک هم براي پوستهاي چرب بسيار مفيد است . استفاده از اين ماسک را به افرادي که منافذ پوستي آنها واضح و نازيبا شده توصيه ميکنيم. براي تهيه آن کافي است که يک گلابي رسيده را خرد کنيد و بر روي پوست صورت بماليد و بيست دقيقه بعد آن را با آب يا پنبه آغشته  به گلاب از سطح پوست خود پاک کنيد.




ماسکهاي زيبايي:

ماسکها موادي هستند که معمولا از محصولات طبيعي تهيه ميشوند و براي پاکيزه کردن، خروج مواد زائد از منافذ پوستي، نرم کردن و لطيف کردن، افزايش جريان خون و تغذيه پوست به کار ميروند. هر ماسک را بايد به مدت بيست دقيقه بر روي پوست قرار داد و سپس آن را به وسيله شستوي کامل با آب پاک کرد. ميتوان به جاي شستشو با آب، ماسک را به وسيله پنبه آغشته به گلاب از سطح پوست پاک کرد. بهترين زمان براي استفاده از ماسک هنگام غروب است و دو بار در هفته کافي است.




نكات مفيد ديگر درباره پوست

به پشت بخوابيد ، وقتي كه به صورت طاق باز مي خوابيد ، اثرات كشيدگي جاذبه روي پوست شما به حداقل مي رسد . از نوشيدن الكل مخصوصا هنگام غروب پرهيز كنيد. صورت خود را زياد نشوييد (2 بار در روز كافي است ) و از صابونهاي خشن و زبر پرهيز كنيد . زيرا شستن زياد باعث كم شدن چربي و رطوبت پوست مي شود .

درمان چين و چروک پوست

درمان چين و چروك پوست از مواد موضعي تا جراحي قابل انجام است . مناسب ترين روش براي هر كس با توجه به وضعيت پوست او ، بودجه و نتيجه دلخواهي كه مايل است به دست آورد تعيين مي شود :

·       ترتينوئين

·        تزريقي

·        كلاژن تزريقي

·        پيلينگ

·     برداشتن سطحي پوست

·     برداشت پوست توسط ليزر

روش ترتينوئين Tretinoin

Retin A يا  Renova دسته اي از ترتينوئين و ماده اي است وابسته ، اما جدا از ويتامين . ترتينوئين پاسخهاي سلولهاي پوست به فاكتور رشد را افزايش مي دهد . ترتينوئين موضعي يكي از چند ماده كمي است كه اثرات ضد پيري روي پوست دارد كه در بسياري مطالعايت ثابت شده است. ترتينوئين سبب كاهش چين و چروك پوست و خشنوت پوست مي شود . ضخامت اپيدرمي پوست را افزايش داده و رسوب كلاژن را تحريك مي كند. معمولترين اثرات جانبي ترتينوئين روي پوست ، تحريك پوست است كه مي تواند با استفاده صحيح از آن و يك غلظت مناسب از فرآورده ، به حداقل برسد.

روش Botox

اين روش همچنين به عنوان عصب برداري آرايشي شناخته شده است و تزريق Bo t ox براي بهبود و برطرف كردن خطهاي نگراني (اخم ) و خط هاي خنده و ديگر خطوط و چروكهاي وابسته مي باشد.

Botox واقعا سم بوتولينيوم است و اساسا توسط پزشك چشم براي درمان انقباض عصبي پلك چشم به كار مي رود . اين ماده يك انتخاب عالي براي خطهاي پيشهاني و اخم است (مخصوصا كه عمودي بين ابروها ايجاد شده باشد ) كه با يك سوزن باريك به ناحيه مورد نظر تزريق مي شود. اين كار فعاليت عضلات پرتنش را كه سبب چروك پوست شده اند و پوست را نرم مي كند در حدود 5 روز كاهش مي دهد . اثر آن معمولا حدود 6 تا 9 ماه طول مي كشد ، سپس مي تواند تكرار شود . واكنش آلرژيك به اين ماده بسيار نادر است . در مورد خطر فلج عضلات مجاور كه ممكن است سبب آشفتگي بينائي موقت شود و يا اثرات آرايشي ناخواسته داشته باشد، بايد با يك متخصص پوست صحبت بشود. ميزان كمي از پائين افتادن ابرو نيز ممكن است اتفاق بيقتد اما اين نيز با عدم درمان ناحيه اي كه درست بالاي قسمت ابرو وجود دارد، قابل پرهيز است . اين روش به بيهوشي احتياج ندارد.

پركننده هاي قابل تزريق : كلاژن براي چين هاي دور لب استفاده مي شود . جائي كه Botox نتواند استفاده شود ، براي تضعيف عضلات دهان يا گونه ها كه اين تاثير را روي لبخند مي گذارد. بنابراين بهترين درمان چروك هاي زير پلك چشم (براي صحبت كردن ) با پر كردن آنها با پر كننده هاي بافتهاي نرم (كلاژن معمولي ) مي باشد . اين پركننده ها ممكن است به تنهايي يا در تركيب با روش هاي سطحي پوست نظير درمان ليزري يا روش هاي ديگر استفاده شوند. اثرات جانبي شامل واكنش آلرژيك به كلاژن مي باشد . بنابراين يك تست پوستي كوچك و يك انتظار 4 هفته اي الزامي است. اگر هيچ واكنشي اتفاق نيفتاد تزريق كلاژن مي تواند انجام شود.

روش پيلينگ

كندن پوست به طور شيمياي (پيلينگ ) چين و چروك ها را برطرف كرده و رنگدانه ها را تغيير مي دهد. خفيف ترين شكل پيل هاي شيميايي ، گليكوليك اسيد (آلفا هيدروكسي ) است كه اغلب براي درمان زيان هاي خفيف پوستي در اثر آفتاب استفاده مي شود . در حالي كه چين و چروك هاي عميق تر و تيره تر و دانه هاي ناشي از تابش آفتاب با يك پيل شيمياييTCA درمان مي شوند . هر دو اين روشها با به كار بردن يك ماده شيميايي بر روي سطح پوست قابل انجام است . پيل هاي گليكوليك ، اغلب براي دستيابي به نتايج دلخواه احتياج به استفاده مكرر دارند . فاليوهاي اصلي اسيدهاي گليكوليك به خاطر توانايي شان براي پوسته پوسته كردن پوست است . برطرف كردن لايه خارجي پوست ، سلولها را در لايه هاي پاييني (براي رشد و تقسيم ) تحريك مي كند . بنابراين بي نظمي هاي پوست را كم مي كند.

از اين رو هر چه بيشتر ، شما پوستتان پوسته پوسته شود . تقسيمات سلولي بيشتر در لايه هاي پاييني پوست اتفاق مي افتد . هر چند كه سلوله هاي انسان طبيعي نمي تواند بي اندازه و نامحدود تقسيم شود. قرار گرفتن ناحيه تحت مداوا در معرض خورشيد در چند هفته اول بعد از يك پيل شيميايي ممكن است سبب تغييرات پيگمانتاسيون براي پوست شود. (روشنتر يا تيره تر ) . اغلب برداشتن پوست مي تواند نتايج مشابهي با پيل هاي شيميايي فراهم كند و در بعضي موارد درمان با برداشتن سطحي پوست توسط ليزر مناسب تر است.

برداشتن سطحي پوست

برداشتن سطحي پوست مي تواند براي درمان چين و چروك ، جاي جوش هاي سطحي و لكه هاي صورت به خوبي استفاده شود. در اين روش از كريستال هاي كوچك آلومينيوم اكسيد براي پاك كردن پوست و برطرف كردن لايه هاي سطحي و بي نظمي هاي سطحي پوست استفاده مي شود. اين روش هيچ دردي ندارد و حداقل قرمزي در پي اين روش معمولا در عرض چند دقيقه يا ساعت ظاهر مي شود.

برداشتن پوست توسط ليزر

برداشتن پوست به روش ليزري معمولا به نام «ليزرپيل» ناميده مي شود و يك ليزر كربن دي اكسيد براي برطرف كردن نواحي آسيب ديده با لايه هاي پوست چروكيده استفاده مي شود . اين روش معمولا روشي است كه براي به حداقل رساندن ظهور خطوط، مخصوصا خطوط نواحي دهان و چشم به كار برده مي شود . برطرف كردن چروكها با ليزرها معمولا از 7 تا 10 سال به طول مي انجامد، البته اگر از نور آفتاب پرهيز شود. اثرات جانبي شامل تورم و ناراحتي موقت مي باشد. همچنين ممكن است حساسيت به نور، صورتي شدن پوست خطراتي شامل سوختگي يا جراحات جاي جوش و عفونت ويروسي و ديگر عفونت ها ايجاد شود.

روش هاي ديگر : متدهاي ديگر كاهش چروك كه رايج هستند شامل استفاده از استروژنها، مصرف ويتامين  , C و ورزشهاي صورت مي باشد .