آيا خانم مبتلا به ديابت مي تواند حامله شود؟
جواب بلي است خانمهاي ديابتي هم مي توتنند حامله بشوند ليکن براي حفظ سلامت مادر و بچه تمامي خانمهاي ديابتي حامله بايد تحت مراقبت هاي جدي و شديد قرار بگيرند. چنانچه پيش از انکه ديابت شما بخوبي کنترل شده باشد حامله شويد ، ممکن است اختلالاتي در رشد و تکامل طبيعي بچه در داخل شکم شما پيش آيد .
هر حاملگي با اندکي خطر همراه است . حدس زده مي شود که قريب 98 تا 99 درصد حاملگي ها در خانمهاي غير ديابتي با موفقيت بپايان مي رسد .مطالعات جديد نشان مي دهند که حاملگي در خانمهاي ديابتي که قند خونشان از همان شروع حاملگي بخوبي کنترل شده باشد با همان ميزان شانس موفقيت همراه است . نکته اساسي اينکه قند خون بايستي از همان ابتداي حاملگي بخوبي کنترل شود.
طول مدت يک حاملگي طبيعي حدود 40 هفته است که از اولين روز آخرين قاعدگي پيش از حاملگي شروع مي شود . ، لذا قبل از اينکه حامله بودن يک خانم محرز شود ممکن است حدود 6 تا 7 هفته از شروع حاملگي وي گذشته باشد. . در اين مرحله معمولا جنين در داخل رحم مادر نزديک به يک سانتي متر طول داشته و حدود 10000 بار بزرکتر از اندازه تخمک در زمان شروع عمل لقاح است . مرحله که در طي آن جوانه هاي اوليه مغز ، دستگاه عصبي مغز ، نخاع و روده ها تشکيل و جوانه ها ي اوليه بازو و پديدار گشته اند . مراحل اوليه تشکيل چشمها و گوشها پشت سر گذاشته شده و قلب جنين نيز تشکيل ودر حال تپيدن است ، بنابراين اهميت کنترل خوب و جدي قند خون از قبل از شروع حاملگي بسادگي قابل فهم است .
ديابت چه اثري بر روي بچه خواهد داشت ؟
ديابت خوب کنترل شده اثرات سو چنداني بروي بچه ندارد ، ليکن خطر هنگامي متوجه بچه است که قند خون مادر بخوبي کنترل نشود . و کتونها نيز براي مدت زمان طولاني در خون وي وجوأ داشته باشند . هر دو وضعيت فوق مي توانند سلامت ، رشد و نمو، و حتي حيلت بجه را در داخل رحم مادر به مخاطره ّيندازند . به همين دليل است که شما بايد اهميت کنترل بهينه قند خونتان را در يابيد .و ديابت خود را از همان ابتداي حاملگي کنترل نماييد .
چگونه مي توانم خود را براي حاملگي آماده سازم ؟
بمنظور حصول اطمينان از نتجه موفقيت آميز حاملگي بايد قبل از آنکه حامله بشويد به افداماتي مبادرت
کنيد .
1- بايد توسط تيمي مرکب از شوهرتان ، پزشکي که در ديابت تخصص دارد ، متخصص مامايي ، پزشک
عمومي يک پرستار مجرب در زمينه آموزش ديابت و يک نفر متخصص تغذيه تحت مراقبت قرار بگيرند . بايستي بتوتنيد در طول هفته با اعضاي تيم مزبور براحتي تماس برقرار کنيد . بسياري از خانمهاي ديابتي مايلند قبل از حاملگي اقدام به به ملاقات با چنين تيمي بنمايند .
بهتر است که متخصص زايمان يا پزشک خانواده و پزشک متخصص ديابت در جريان سه ماههه اوا و دوم حاملگي هر دو تا چهار هفته يکبار و در سه ماهه آخر حاملگي هر هفته يکبار شما را ببينند .در هر مراجعه آنان وضعيت رشد و تکامل داخل رحمي جنين شما را کنترل مي نمايند . عوارض احتمالي همراه با حاملگي عبارتند از مسموميت حاملگي ( که مشخص مي شود با افزايش فشار خون ، تورم بدن و مدفوع و دفع پروتئين در ادرار ) ، تجمع مايع در کيسه اي که جنين را در برميگيرد و عفونت دستگاه ادراري . چنين عوارضي در خانمهاي حامله ديابتي بيشتر از مادران حامله غير ديابتي اتفاق مي افتد. متخصص تغذيه براي شما برنامه غذايي ويژه اي را توصيه خواهد کرد ، که کليه نيازهاي اساسي غذايي شما و جنين را فراهم خواهد کرد
2- بايد معاينه دقيقي از شما بعمل آيد در اين معاينه بايد وضعيت سلامت کليه ها و چشمها بدقت مورد ارزيابي قرار بگيرد فشار خون شما نيز بايستي کنترل شود . توصيه مي شود قبل از اقدام به حامله شدن غلظت هموگلوبين گليکوزيله در خون شما اندازه گيري شود . اين آزمايشَ وضعيت کنترل قند خون شما را در 6 تا 8 هفته گذشته نشان خواهد داد و در تعيين اينکه آيا وضعيت کنترل ديابت شما اجازه شروع حاملگي را مي دهد يا نه روش مفيدي است . در طول مدت حاملگي نيز نيز بايستي هموگلوبين گليکوزيله شما هر چند يکبار اندازه گيري شود.
3- براي آگاهي از وضعيت قند خون خود در طول مدت حاملگي نياز به وسيله اي براي کنترل قند خون خود داريد در جريان حاملگي لازم است قند خون شما به بهترين وجه ممکن کنترلشود و درصورت لزوم روزانه دو تا سه بار انسولين تزريق شود.
چنانچه قبل از حاملگي قند خونتان را در منزل اندازه نميگرفتيد حالا که حامله شده ايد اندازه گيري مرتب قند خون در منزل توسط خود شما کاملا الزامي است . قند خونتان را مي توانيد با قرار دادن قطرهاي از خون نوک انگشت خود در روي نوار مخصوصي اندازه بگيريد در برخي از اين نوارها تغيير رنگ حاصل با نمونه هاي موجود مقايسه مي شود در حاليکه در نوار هاي ديگر غلظت کلوکز خون با عدد مشخص مي شود.
4- چنانچه قبل از حاملگي از قرص هاي پايين آورنده قند خون استفاده مي کرديد اينک که قصد حامله شدن داريد ، بايد قرصها را قطع و از انسولين براي کنترل قند خونتان استفاده کنيد . پزشکتان نحوه تبديل قرص به انسولين را بشما توضيح خواهند داد.
5 - هر اندازه که ميتوانيد در مورد ديابت و حاملگي ياد بگيريد همکاري شوهرتان با شما براي کنترل بهتر قند خونتان اهميت دارد ، زيرا با توجه به نياز شما به مراقبت هاي جدي ، فرد ديگري که اطلاعاتي در اين مورد دارد مي تواند در صورت بروز هر گونه مشکل احتمالي بياري شما بشتابد.
حاملگي چگونه ديابت مرا تحت کنترل خواهد داشت ؟
حاملگي معمولا اثر دراز مدت چنداني در روي ديابت ندارد . ليکن ، اقدامات لازم براي کنترل بهتر ديابت ، در جريان حاملگي با انچه که قبل از حاملگي معمولند تاحدي متفاوت خواهد بود .در سه ماهه اول حاملگي ممکن است نياز شما به انسولين اندکي کاهش يابد .زيرا مقداري از قند شما توسط جنين در حال تکامل مصرف مي شود . بعلاوه به علت تهوع و استفراغ حاملگي مةزان غذايي مصرفي روزانه معمولا تقليل مي يابد .با بکار گيري اقدامات زير از کاهش شديد قند خون جلوگيري کنيد.
* غذا را اندک ولي در تعداد دفعات بيشتر ميا کنيد .
* شب قبل از رفتن به رختخواب اندکي غذا بخوريد .
* هميشه با خود مقداري ماده قندي همراه داشته باشيد .
از ماه سوم حاملگي به بعد نياز شما به انسولين احتمالا افزايش خواهد يافت .زيرا همورنهايي که توسط جفت توليد و وارد جريان خون مي شوند از ميزان اثر انسولين مي کاهند . به همين دليل است که به انسولين بيشتري نياز خواهيد داشت . در اين مرحله به احتمال زياد مجبوريد که براي کنترل بهتر قند خونتان روزانه دو بار يا بيشتر انسولين تزريق کنيد . بدين ترتيب ممکن است بدين ترتيب ممکن است مقدار انسولين تزريقي روزانه شما بطور قابل ملاحظه اي افزايش مي يابد .
در اواخر دوران حاملگي ممکن است انسولين مورد نياز شما اندکي کاهش بيابد ولي براي هر گونه کاهش در مقدار انسولين روزانه بايد با نظر پزشک معالجتان عمل نماييد بمنظور نگه داشتن قند خونتان در وضعيت مطلوب ، بايد از برنامه منظمي که در آن رژيم غذايي ، ورزش و تزريقات مکرر انسولين معمولي (کريستال) گنجانده شده تبعيت کنيد .
آيا بچه من بچه سالمي خواهد بود ؟
در صورتي که ديابت شما در جريان حاملگي بخوبي کنترل شود شانس داشتن يک بچه سالم همانند شانس مادري است که مبتلا به ديابت نمي باشد . در مادراني که قند خونشان در سه ماهه اول حاملگي يعني زمانيکه اعضاي مختلف جنين در حال تشکيل و تکامل است بخوبي کنترل نشده باشد احتمال پيدايش نقايض مادر زادي در بچه دوبرابر بيشتر مي شود. بعلاوه عدم کنترل قند خون در سه ماهه آخر حاملگي موجب مي شود که بچه در درون شکم مادر جثه بزرگي پيدا کند . اين بچه ها علارغم جثه بزرگشان معمولا نارس بوده و در چند روز اول بعد از تولد مشکلات و نارسايي هاي تنفسي دارند . همچنين ممکن است بهنگام تولد دچار کم قندي شوند.
در مادري که براي مدتهاي طولاني از ديابت رنج مي برند . ممکن است در جريان حاملگي جفت بطور طبيعي تکامل نيابد. اين اختلال تکامل جفت موجب مي شود که خون کافي از مادر به جنين نرسد که نتجه آن نارسايي تغذيه اي جنين خواهد بود وبدين ترتيب بچه در موقع تولد وزن کمتري خواهد داشت . گاهي نيز جفت به اندازه اي کوچک است که نمي تواند خون و مواد غذايي ضروري براي رشو و تکامل جنين را در اختيار او قرار دهد . در چنين شرايطي شانس ادامه حيات جنين چه در داخل رحم وچه بعد از تولد بسيار کم خواهد بود .
از آنجا که بچه هاي مادران مبتلا به ديابت ممکن است در چند روز اول زندگي به مراقبت هاي ويژه اي نياز داشته باشند لذا ، نوزاد بلافاصله بعد از تولد بايستي تحت مراقبت دقيق پزشکي قرار بگيرد.
شانس ابتلاي کودک من به ديابت چقدر است ؟
احتما ل پيدايش ديابت در بچه شما بهنگام تولد بسيار بسيار اندک است در صورتي که ديابت شما غير وابسته به انسولين باشد .شانس توارث استعداد ابتلا به ديابت در آطنده در بچه شما 50% است . البته اين بدان معني نيست که هر کسي که شانس ابتلا داشته باشد قطعا در آينده دچار ديابت خواهد شد. چنانچه ديابت شما وابسته به انسولين باشد توارث دخالت چنداني ندارد . براي ابتلا به ديابت نوع 1 وجود يک ژن از هر کدام از والدين ضروري است . حدود 5 تا 6 درصد بچه هايي که يکي از والدين آنها مبتلا به ديابت نوع يک مي باشند ، شانس ابتلا به آن را دارند . در صورتي که هم پدر و هم مادر مبتلا به ديابت نوع يک باشند ، شانس پيدايش ديابت در بچه هاي آنان در دوره اي از حياتشان 25 تا 30 درصد است .
رژيم غذايي در جريان حاملگي چه اثري دارد ؟
رژيم غذايي در جريان حاملگي اهميت ويژه اي دارد و برنامه آن بايد به کمک و راهنمايي هاي متخصص تغذيه و پزشک معالج تهيه و تنظيم شود . پزشک ممکن است استفاده از ويتامين ها و مواد معدني ويژه اي را توصيه کند . افزايش وزني در حدود 11 تا 12 کيلو در جريان حاملگي طبيعي است . در خانمهاي ديابتي حامله ممکن است از آين حد بيشتر يا کمتر باشد . چنانچه بهنگام شروع حاملگي چاق هستيد ، حاملگي زمان تلاش براي کم کردن وزن نيست . تلاش براي کاهش وزن در جريان حاملگي ممکن است رشد و تکامل داخل رحمي جنين شما را مختل کند . البته استفاده از رژيمهاي غذايي در بر دارنده تمتم مواد غذايي مورد نياز بدن و اجتناب از مصرف غذاهاي سرخ شده يا حاوي چربي زياد مي تواند به کنترل افزايَ وزن بيشتر در شما کمک کند .
در جريان ماههاي آخر حاملگي متخصص تغذيه نيازههي تغذيه اي شما را براي کمک بيشتر به رشد نهايي بجه تان مورد ارزيابي قرار خواهد داد . لازم است که ادرارتان را از نظر وجود کتونها مورد آزمايش قرار دهيد . ،زيرا کتوزيس مداوم مي تواند منجر به اختلالاتي در تکامل داخل رحمي بچه بشود . چنانچه براي مدت طولاني مثلا در طول شبانه روز ، غذايي مصرف نکنيد ممکن است کتونها در بدن شما توليد و در ادرارتان ظاهر گردند . اين حالت را کتوزيس ناشي از روزه داري مي نامند . توصيه ميشود که براي جلوگيري از کتوزيس ، خانمهاي حامله در اواخر شب مقداري ماده غذايي حاوي نشاسته و پروتئين مصرف مي کنند .
در صورتي که کتونها در ادرار وجود داشته باشد بايستي بلافاصله با پزشک تماس بگيريد .