گردو

در كتب طب سنتي با نام عربي ان « جوز » نامبرده مي شود. به فرانسوي Noix  و به انگليسي Walnut  مي گويند ميوه درختي است به نام درخت گردو كه به فرانسوي درخت ان را Noyer cimmun  و Noyer  و به انگليسي Walnut tree  مي نامند . گياهي است از خانواده Juglandaceae  نام علمي ان Juglans regia L.  مي باشد.

مشخصات

درخت گردو درختي است بزرگ و يك پايه ، گلهاي نر جداگانه به شكل شاتون دراز استوانه اي و اويزان و گلهاي ماده نيز جداگانه و منفرد يا گروهي در انتهاي شاخه جوان مربوط به سال رويش ظاهر ميشود.

ميوه ان كروي و در درون ان مغز گردو در فاصله پدره هاي خشبي نازك قرار گرفته  و مغز گردو را قشر سخت قهوه اي روشن و چوبي كه پوست گردو مي باششد فرا گرفته است و روي اين قشر سخت پوسته خارجي گردو كه سبز رنگ و كمي گوشتي است قرار دارد. برگهاي گردو متناوب مركب فرد از 9 – 5 وحتي 11 برگچه سبز رنگ تيره تشكيل مي شود.

درخت گردو در مناطق معتدله عالم خوب ردش مي كند. اب و هواي خيلي سرد و خشك را دوست ندارد ولي درخت كوهستان است . شكوفه هاي زودرس ان در بعضي سالها و بعضي مناطق مواجه با سرماي بهاره شده و از بين مي رود . اگر درجه حرارت زمستان خيلي پايين بيايد يعني از 25 درجه زير صفر ( سانتي گراد ) كمتر شود خطر از بين رفتن ان پيش مي ايد.

تكثير درخت گردو از طريق كاشت ميوه گردو در خزانه و انتقال نهال گردو به محل باغ اصلي مي باشد. معمولا از سال بيستم شروع به ثمر دادن مي كندو به بحران باروري درخت گردو در سنين 60 – 50 سالگي مي باشد. ( البته در بعضي موارد در سنين خيلي پايين چند عدد گردو ميدهد كه باردهي محسوب نمي شود. )

درخت گردو به طور خوردو در مناطق و جنگلهاي شمال ايان در استارا ، طالش ، ديلمان ، رود بار ، گلي داغ ، بدر گز  و همچنين درارسباران وجود دارد و در باغهاي ساير مناطق نيز كاشته ميشود .

نامهاي درخت گردو در ايران « جوز » ، « گوز » ، « چارمغز » و « گردكان » است و نامهاي محلي ان در رودسر ، طوالش و اذربايجان « گردكان » ، در شفارود « ووز vuz  » در اطراف رشت «اقوز بوله » ، در رامسر ، رودسر و لاهيجان « اقوز و اقوز دار » ، در امل « اقوز » در راميان و مناطق ترك زبان « قز » و در سردشت « جويز ، جويزه و چوئس » مي باشد.

تركيبات شيميايي

از نظر تركيبات شيميايي مواد موجود در مغز گردو (Juglans regia car sinensis  ) عبارت اند از : الاجيك اسيد ، لوريك اسيد ، ميريستيك اسيد ، اراشيد يك اسيد ، لينولئيك اسيد ، ايزولينو لئيك اسيد ، اولئيك اسيد و به علاوه داراي فيتين ، انواع فسفات ، فيتوسترول ، اكسيداز ، جوگلون ، هايدروو جوگلون ، اينوزيييت ، نوسيت ، مقدار كمي اسانس و املاح اكسالات اهك و ويتامينهاي A,B,C,Eو در اخر نوسيتانيك اسيد و ( كمپفرول – 3 – ارابينوز ) جوگلاندين { ناكااوكي ، موريتا } مي باشد.

بررسي هاي ديگري نشان ميدهدكه مقدار 013/0 ميلي گرم ارسنيك در هر 100 گرم گردو وجود دارد و در گزارش مطالعات ازمايشگاهي ديگري امده است كه يك گلوبولين و جوگلاندين از ممغز گردو  جدا شده است و در مغز گردو ويتا مينهاي گروه B و همچنين ويتامين A وجود دارد.

ميوه نارس گردو منبع بسيار غني و شايد از غني ترين منابع ويتامين C است.

عصاره ابي برگهاي گردو كه عاري از وجود جوگلون است ، داراي خاصيت بسيار قوي باكتري كش و ضد ميكربها مي باشد.

در هر يك صد گرم گردو خام و خشك مواد زير موجود است. :

اب 5/3 گرم ، پروتئين 8/14 گرم ، مواد چرب 64 گرم ، هيدارتهاي كربن 13 گرم ، خاكستر 9/1 گرم ، كلسيم 99 ميلي گرم ، فسفر 380 ميلي گرم ، اهن 3 ميلي گرم ، سديم 2 ميلي گرم ، پتايسيم 450 ميلي گرم ، ويتامين A 30 واحد بين المللي ، تيامين 34/0 ميلي گرم ، رايبوفلاوين 13/0 ميلي گرم ، نياسين 9/0 ميلي گرم ، و وتيامين C 2 ميلي گرم .

خواص – كاربرد

معمولا از هر يك صد كيلو گرم گردو با پوست خشبي ان در حدود 35 – 30 كيلو گرم مغز گردو به دست مي ايد . در مورد گردوهاي كاغذي اين نسبت ممكن است به نصف يا 50 درصد برسد . مغز گردو حدود 50 درصد روغن دارد . براي گرفتن روغن گردو معمولا از گردوهاي وحشي و ساير گونه  ها كه گردوي ريز دارند ، استفاده مي شود . گردوي درشت معمولا براي مصرف مغز ان مورد استفاده قرار مي گيرد. از گردوهاي كوچك وحشي نيز  پس از روغن گيري كنجاله خوب و مغذي به دست مي ايد كه در حدود 40 – 30 درصد مواد از ته و  9 – 8 درصد چربي دارد كه براي پروار كردن و چاق كردن خوك و غذاي گاو شيري و طيور بسيار مورد توجه است.

در كره و چين از مغز گردو به عنوان تونيك و مقوي ، مدر ، تصفيه كننده خون و خونساز و براي معالجه بيماري هاي ريه و حنجره استفاده ميشود . مخلوط با بادام شيرين و ژين سنگ براي معالجه سرفه مزمن به كار مي رود به علاوه محرك كليه ها و معده است و براي برطرف كردن يبوست و درد روده و اسهال خوني و سوزش سردل كاربرد دارد.

{ استوارت } معتقد است مغز گردو مانع تشكيل سنگ در كيسه صفرا يا كليه مي شود و پوست ريشه گردو و پوست خارجي ميوه گردو قابض است. روغن گردو پماد خوبي براي بيماري هاي پوستي است { چيو كاريونه و كيمورا } در چين اش يا خورش كه با پختن قسمتها و انشعابات ريشه گردو با گوشت خوك درست مي كنند به بچه هايي كه رشد انها كم است و لاغر هستند داده مي شود و موجب تقويت هاضمه وتحريك اشتهاي انها  مي شود و با اتامينها و الات گلهاي نر نيز سوپ درست مي كنند كهبراي رفع سرگيجه و قطع سرفه بسيار نافع است. از پوست گردو چاي دم مي كنند براي رفع  درد  معدهو دردعضلات و استخوانها مفيد است . از جوشانده برگهاي گردو براي شست وشوي ورمها و ابسه و تحليل انها استفاده مي شود.

گردو طبق نظر حكماي طب سنتي از نظر طبيعت گرم و خشك است و تازه ان كمتر گرم و خشك است.

از نظر خواص بسيار لطيف و ملين است و محلل مي باشد و براي تقويت نيروي جنسي مفيد است و مانع ترش شدن غذا مي گردد . مقوي حواس و دماغ خصوصا اگر با مويز  و انجير سفيد خورده شود  . اگر 50 گرم ان را كه با انجير كوبيده باشند ، خورده شود ، بسيار ملين است ، اگر با انزروت خورده شود موجب خارج شدن كرم معده است. خوردن 5 گرم از سوخته ان كه با پوست سوخته شده باشد ، با رب مورد براي قطع خون بواسير مفيد است.

خوردن مغز ان مسكن دل پيچه است . ضمادان با عسل و پياز و نمك براي گزيدن سگ هار نافع است. اگر با زيه كرماني نرم ساييده با عسل مخلوط  نمايند و به سرو بدن مفلوج ، مبتلا به لقوه ، يا مبتلايان به درد هاي مفاصل سرد و تبهاي سرد بلغمي مزمن بمالند و در حمام ، افتاب و يا اطاق گرم بخوابندو خود را بپوشانند كه خوب عرق كند و پس از ان بدون اينكه سرما بخورند بدن را خشك كنندو اب سرد نخورند و اين كار يك دو بار انجام شو بيماري از بين مي رود . ماليدن مغز كهنه و سوخته ان بازفت به زخمهاي سر بسيار مفيد است.

مغز گردو چون لطيف است اگر زياد كهنه شود فاسد ميگردد و اسراف در خوردن ان موجب ورم لوزتين و ايجام زخم در دهان ميشود. خصوصا درگرم مزاجها كه براي انها مضر است اين نظر بايد بعد از خوردن گردو دهان خود را بشويند و انار ترش بمكند يا سكنجبين بخورندو يا كمي خشخاش بخورند.

اگر مغز گردو رنگ و بويش عوض شده و طعمش در اثر كهنه بودن تند شده باشد ، نبايد خورده شود زيرا مسموميت مي اورد. و اگر خورده شود و ناراحتي ايجاد شده باشد بايد ترشي خورد و سعي كند قي بيايد .

مرباي گردو با عسل براي فربه شدن و تحريك نيروي جنسي بسيار موثر است. و ملين شكم و مقوي روده كور است. عصاره پوست سبز ان كه با رب انار پخته باشد براي ورمهاي عضلات حلق مفيد است و غرغره با اب پوست سبز پخته ان براي تحليلورم لثه ها و استحكام دندان و گرد پوست سخت ان براي خشك كردن جراحتها و خوردن ان سه روز متوالي براي قطع خونريزي و از بين رفتن تقطير البول كه قطره قطره ادرار كردن با درد و سوزش است مفيداست . اگر پوست ريشه ان را به اندازه 15 گرم تا 30 گرم بجوشانند و اب ان را بعد از غذا بخورند قي اور  و اخلاط لزج را دفع ميكند و براي در دهاي قسمت پايين بدن خصوصا درد شكم مفيد مي باشد.

اگر پوست سبز خارجي ان را در حالت سبزي و تري بكوبندو خبث الحديد ( كف كوره اهن ) را نرم ساييده بر ان بپاسشندو تا چند روز هر روز به هم زنند خضاب بسيار جالبي به دست مي ايد كه رنگ ان بادوام است. اگر با پوست سبز تازه ان مسواك كنند و به دندان و لثه بمالند براي تقويت لثه  ها و دندان بسيار مفيد است. قطره اب برگ ان كه كمي گرم كرده باشند براي خارج ساختن چرك گوش و رب پوست سبز ان كه با عسل و رب انگور درست دشه باشد براي زخمهاي دهان و خون امدن از بن دندان و رفع سستي لثه و استحكام ان بسيار موثر است.

خوردن دم كرده 20 – 15 گرم برگ گردو در هزار گرم اب جوش براي كاهش مقدار قند خون در بيماران مبتلا به بيماري قند اثر محسوس دارد وبراي مريضهاي مبتلا به ورم مفاصل نيز مفيد است و در كليه موارد ياد شده ، مصرف دم كرده برگ نافع است.

جوشانده 50 در هزار برگ گردو در استعمال خارج براي التيام زخمها و شست و شوي انهاو بيماري هاي پوستي و اكزما و قارچي و به صورت غرغره ودر ورم لوزتين و معالجه انژين بسيار مفيداست . اگر برگ گردو را روي پستان بگذارند ترشح شير را بند مي اورد.

جوشانده يا دم كرده 20 گرم قسمت پوسته سبز گوشتي خارج گردو در هزار گرم اب براي خنازير ( مدت خوردن بايد ادامه يابد. ) و ساير درمانها مصرف مي شود جوشانده سرد قسمتهاي سبز ميوه رنگ قهوه اي به مو ميدهد.

نوع ديگري مغز شبيه گردو وجود دارد كه به انگليسي انواع ان Pecans  و  Hickory nuts  گفته مي شود.درخت ان در ايران وجود ندارد ولي ميوه ان به نام « گردوي امريكايي » شناخته مي شود.

درخت ان را به انگليسي Hickory tree  نامند . درختي است از خانواده گردو Juglandaceae  جنس Carya  نام  علمي دو گونه ان يكي Carya illinoensis  ديگري Carya pecan  مي باشد .

اين درخت بومي مناطق جنوبي امريكاي شمالي است ميوه ان داراي مغزي كمي شيرين ، لذيذ و چري است و پوست ان نازك و به اساني شكسته مي شود.

از نظر مواد شيميايي معدني در هر يك صدگرم از مغز خام خشك گردوي امريكائي C,Pecan  مواد زير وجود دارد:

اب 4/3 گرم ، پروتئين 2/9 گرم ، مواد   چربي 68 گرم ، هيدراتهاي كربن 5/11 گرم ، كلسيم 73 ميليگرم ، فسفر 289 ميلي گرم ، اهن 4/2 ميلي گرم ، سديم جزبي ، پتاسيم 603 ميلي گرم ، نياسين 9/0 ميلي گرم ، ويتامين A 130 واحد بين المللي ، تيامين 86/0 ميلي گرم ، رايبو فلاوين 13/0 ميلي گرم ، نياسين 9/0 ميلي گرم ، ويتامين C2 ميلي گرم .

بطوري كه ملاحظه مي شود از نظر ويتامينها و مواد معدني و چربي خيلي شبيه گردوي معمولي است با اختلافات جزيي مثلا ويتامين A در اين گردو بيشتر از مغز گردوي معمولي است و پتاسيم هم بيشتر است . ولي از نظر ساير مواد كمي از گردوي معمولي كمتر است.

دو نوع ديگر درخت گردو يكي به نام علمي Juglams cinerea  است كه به انگليسي  Butten nut  و White walnut  و به فرانسوي Noyeu cendre  و Noger grig  گفته ميشود و بومي امريكاي شمالي مي باشد. ميوه ان شبيه گردو ايراني وليتخم مرغي و كمي نوك تيز است و ديگري به نام علمي ان Ju llanas nigra  كه به انگليسي Black walnut  و به فرانسوي Noyer noir  گفته ميشود . از انواع امريكايي است درختي است بزرگ با چوب سنگين به رنگ قهوه اي تيره و بسيارمناسب براي نجاري تزئيني . ميوه ان گرد و پر چربي با طعمي زننده .

خواص – كاربرد.

خواص مغز انواع فوق كم و بيش شبيه مغز گردوي معمولي است.