نقش تغذیه بر رشد و نمو 9
در دوران كودكي ، الگوهاي غذايي دستخوش تغييرات عمده اي مي شود . اين تغييرات ، شامل افزايش استفاده از شير كم چرب يا بدون چربي ، كاهش دريافت شير كامل و تخم مرغ و افزايش تمايل به مصرف غذا در خارج از خانه است . ميان وعده هاي مناسب براي بچه ها عبارتند از : ميوه هاي تازه ، پنير ، سبزي هاي خام ، شير ، آب ميوه ، كلوچه هاي خشك داراي دانه غلات مانند بيسكويت گندمين و كره بادام زميني كه در جدول 3-36 مقدار و جانشين آن آمده است .
از جمله مسائل و مشكلات تغذيه اي نگران كننده در دوران كودكي ، مسئله چاقي است . حدود 40% از كودكان چاق به بزرگسالان چاق و حدود 70% از نوجوانان چاق به افراد بزرگسال چاق تبديل مي شوند . بنابراين احتمال زيادي وجود دارد كه كودكان چاق دوران دبستان به افراد بزرگسال چاق تبديل شوند .
نخستين اقدام جهت معالجه كودك چاق ، ارزيابي سطح فعاليت كودك مي باشد .
§ سلامت دندان ها :
در حالت طبيعي ، 20 دندان شيري كودك تا 3 سالگي ، در مي آيند . پوسيدگي دندان به طور معمول در كودكاني ديده مي شود كه :
1- از لحاظ ژنتيكي مستعد هستند .
2- مقادير زيادي از غذاهاي شيرين مصرف مي كنند .
3- بيش از 3 تا 5 وعده از ميان وعده در هر روز استفاده مي كنند .
4- به طور منظم دندان هايشان را مسواك نمي زنند .
§ اهميت مصرف صبحانه در دوران كودكي :
برخي پژوهش ها پيشنهاد مي كنند كه مصرف صبحانه به كودكان كمك مي كند تا ساعاتي را كه در مدرسه مي گذرانند ، دروس را بهتر فرا گيرند . انرژي و مواد مغذي مصرف شده مي تواند توجه ، ميزان انرژي و تحرك كودك را تحريك نموده و امتيازهاي كودك را در آزمون بالا برد . انجام حركات ورزشي در كودكان نيز توصيه مي شود .
جدول 5-4 راهنماي تغذيه روزانه كودكان
2 تا 3 ساله ها 4 تا 6 ساله ها 7 تا 12 ساله ها
گروه هاي غذا ملاحظات
اندازه واحد تعداد واحدها اندازه واحد تعداد واحدها اندازه واحد تعداد واحدها
شير و محصولات لبني 2 /1 ليوان 5-4 2/1 تا 4/3 4-3 1 تا 4/3 4-3 به جاي نصف ليوان شير مي
( 120 گرم ) ليوان (180-120 گرم) ليوان توان از 15 تا 25 گرم پنير ،
نصف ليوان ماست با دو ونيم
قاشق شيرخشك بدون چربي
استفاده كرد .
گوشت قرمز، ماهي ، ماكيان و به جاي 30 گرم گوشت قرمز ،
يا جانشين هاي آن 60-30 گرم 2 60-30 گرم 2 90-60 گرم 3-2 ماهي يا ماكيان مي توان از 1
عدد تخم مرغ، 2 قاشق كره بادام
زمني و 4 تا 5 قاشق حبوبات
پخته استفاده كرد .
سبزي ها : شامل يك سبزي يا برگ سبز
سبزي هاي پخته 3-2 قاشق غذا 5-4 4-3 قاشق غذا 5-4 4-3 قاشق غذا 5 ≤ تيره يا زرد براي تأمين ويتامين
سبزي هاي خام * چند قطعه چند قطعه Aكه شامل اسفناج،هويج، براكلي
و كدو و ... مي شود .
ميوه خام : 2/1-1 كوچك 2/1-1 كوچك ميوه شامل ميوه ها و سبزي ها يا
كمپوت ميوه 4-2 قاشق غذا 6-4 قاشق غذا 1 عدد متوسط آب ميوه هاي غني از ويتامين C
آب ميوه 120-90 گرم 120 گرم 90-120 گرم مانند آب پرتقال ، گريپ فروت ،
توت فرنگي ، ليمو ، گوجه فرنگي
و براكلي است .
نان و محصولات غلات : به جاي يك برش نان مي توان
غلات كامل يا 2/1-1 برش 3 1 برش 3 1 برش 6 موارد زير را جايگزين كرد :
نان غني شده نصف ليوان ماكاروني يا برنج ، 5
غلات پخته 2/1-1 ليوان 2/1 ليوان 2/1 ليوان عدد بيسكويت ساده
غلات آماده خشك 2/1 ليوان 1 ليوان 1 ليوان
و برشتوك
* تا زماني كه كودك ، جويدن را به خوبي فرا نگرفته است ، از دادن سبزي هاي خام پرهيز شود .
تغذيه در دوران نوجواني و بلوغ :
در اين دوران ، رشد يكنواخت زمان كودكي ، با افزايش شدت رشد ، به طور ناگهاني تغيير مي كند . اين تغييرات ناگهاني ، نيازهاي تغذيه اي خاصي را به همراه دارند . نوجوانان از لحاظ تغذيه اي به چند دليل ، بسيار آسيب پذير هستند :
1- در اين دوران نياز به مواد مغذي مرتبط با افزايش رشد و نمو فيزيكي به طور قابل توجهي افزايش مي يابد .
2- تغيير شيوه زندگي و عادات غذايي نوجوانان بر روي دريافت و نياز مواد مغذي تأثير مي گذارد .
3- نيازهاي تغذيه اي خاص مرتبط با فعاليت هاي ورزشي ، بارداري و بروز مشكلاتي مثل اختلالات غذا خوردن ، پر خوري ، استفاده از الكل ، مواد مخدر و يا ساير شرايط رايج در اين دوران ، وجود دارد .