نقش تغذيه بر رشد و نمو6
تغذيه در دوران خردسالي و كودكي :
از يك سالگي تا زمان بلوغ اغلب به عنوان دوران پنهان و خاموش رشد تعبير مي شود . اين پديده در مقابل تغييرات عمده و آشكاري است كه دردوران نوزادي و نوجواني ( زمان بلوغ ) رخ مي دهد . رشد فيزيكي نسبت به سال اول زندگي كمتر و يكنواخت تر است : ولي در طي دوران پيش از دبستان و قبل از بلوغ در زمينه هاي اجتماعي ، احساسي و عاطفي رشد قابل توجهي در بچه ها وجود دارد .
رشد فيزيكي :
بعد از يك سالگي به وزن كودك ، هر سال به طور متوسط 2 تا 3 كيلو گرم اضافه مي شود تا زماني كه سن كودك به 9 تا 10 سالگي برسد . در اين هنگام افزايش وزني مشاهده مي شود كه اولين نشانه نزديك شدن به سن بلوغ است . از 2 سالگي به بعد ، هر سال 6 تا 8 سانتي متر به قد افزوده مي گردد ؛ ولي تا زمان بلوغ سرعت بيشتري در افزايش قد مشاهده مي شود . به طور كلي رشد بچه هاي پيش دبستاني و دبستاني كند و يكنواخت است و به طور معمول تغييراتي در اشتها و دريافت غذا دارند كه براي والدين ناآگاه ، نگران كننده است .
پس از يك سالگي ، نسبت هاي بدن كودك به طور قابل توجهي تغيير مي كند . رشد سر ، تنه و اندام تحتاني به وضوح كند مي شود و تمامي اين تغييرات بر تكامل بيشتر نسبت هاي بدن تأثير مي گذارد . با افزايش فعاليت فيزيكي و راه رفتن كودك ، پاها قوي تر مي شود . در حالي كه عضلات شكم و پشت ، براي حمايت از كودك نوپا ، محكم تر و سفت تر مي شوند . تركيب بدن در كودكان پيش از دبستان و دبستاني ، به طور نسبي ثابت مي ماند . ميزان چربي بدن به تدريج در طول سال هاي اوليه دوران كودكي كاهش مي يابد و تا 6 سالگي تقريبا به حداقل ميزان خود مي رسد . سپس دوباره چربي به حال اول خود بر مي گردد و زياد مي شود تا براي رشد ناگهاني در دوره بلوغ آماده گردد . تفاوت هاي جنسي در توده بدون چربي و چربي بدن تا قبل از رسيدن به سن بلوغ ، اهميت زيادي ندارند .
برگشت رشد :
كودكي كه در اثر بيماري يا سوءتغذيه دچار توقف رشد شده است ، بعد از رفع اين عوامل براي رسيدن به بهبودي با سرعت بيش از حد مورد انتظار رشد مي كند كه اين را به عنوان برگشت رشد تعبير مي كنند . مطالعات حاضر نشان مي دهد كودكاني كه دچار سوءتغذيه بوده اند ، ولي نمي توانند بي درنگ به رشد طبيعي برسند ، دچار تأخير دائمي در رشد مي شوند . برگشت رشد در رشد طولاني ، در حدود 1 تا 3 ماه پس از آغاز درمان به نقطه اوج خود مي رسد ؛ در حالي كه اضافه وزن به سرعت صورت مي گيرد . ميزان مواد مغذي مورد نياز ، به خصوص انرژي و پروتئين ، به سرعت و مرحله برگشت رشد وابسته است .
ارزيابي وضعيت تغذيه اي :
ارزيابي ، شامل جمع آوري مجموعه اي از اطلاعات آنتروپومتريك است كه در آن ، قد ، وزن ، وزن براي قد ( بر اساس نمودارهاي NCHS ) ، محيط دور بازو و ضخامت چربي زيرپوست در ناحيه ماهيچه سه سر ران يا تحت كتفي است . رشد بايد در فواصل منظم ثبت شود تا الگوي رشد كودك را به خوبي نشان دهد. قد و وزني كه فقط يك بار اندازه گرفته شوند ، وضعيت رشد كودك را نشان نمي دهند .
جدول 3-3 توصيه هاي رژيمي RDA در مورد ميزان انرژي و پروتئين مورد نياز كودكان
انرژي(كيلو كالري) پروتئين گرم
سن روزانه در كيلو گرم وزن در سانتي متر قد روزانه در كيلو گرم وزن
3 - 1 1300 102 4/14 16 2/1
6 – 4 1800 90 16 24 2/1
10 – 7 2000 70 2/15 28 1
كم شدن وزن يا نداشتن وزن مناسب ممكن است در نتيجه سوء تغذيه ، بيماريهاي حاد يا اختلال در جذب باشد . در موارد بيماريهاي حاد ، كمبود وزن بيشتر از كاهش قد بروز مي كند .
رشد و وضعيت تغذيه اي بايد به طور مرتب تحت نظر باشند و تنظيم رژيم غذايي نيز بايد با توجه به نيازها باشد . به طور معمول نياز به پروتئين در هنگامي كه افزايش وزن سرعت بيشتري دارد ، نسبت به انرژي بيشتر است .