نقش تغذيه بر رشد و نمو4
ويتامين ها :
بسياري از ويتامين ها نقش مهمي به عنوان كوفاكتور و تسهيل كننده اعمال و تكثير سلولي دارند . محتواي بيشتر شيرهاي تجاري كودكان وقتي كه تقريبا ml 750 ( oz 26 ) از آن ها در هر روز مصرف شود ، تأمين كننده نيازهاي شيرخوار سالم است . در چنين مواردي نياز به مكمل ويتاميني وجود دارد : شيرخواراني كه كمتر از اين مقدار دريافت كنند ، زماني كه اسهال چرب ( استئاتوره ) وجود داشته باشد ( بيماري كبد ، صفراوي ، نارسايي پانكراس يا بيماري هاي روده كوچك ) كه سبب سوءجذب مي شوند و زماني كه تجويز دارو بر جذب يا استفاده از ويتامين اثر بگذارد . جدول 6-3 راهنمايي براي استفاده از مكمل هاي ويتاميني و مواد معدني شيرخواران سالم است .
مواد معدني :
بنابر پيشنهاد آكادمي طب اطفال آمريكا نسبت كلسيم به فسفر رژيم بايد بين 1 به 1 و 1 به 2 باشد تا كلسيم به طور مطلوب جذب شود . اين نسبت در طول دوران شيرخواري و با دادن غذاي كمكي كاهش مي يابد . همچنين شيرهاي مصنوعي حداقل و حداكثر ميزان سديم ، پتاسيم و كلر را دارند كه نياز رشد را تأمين مي كنند و باقيمانده از راه ادرار دفع مي شود . نسبت سديم به پتاسيم نبايد بيش از 1 بوده ، و نسبت سديم به اضافه پتاسيم به كلر بايد حداقل 5/1 باشد .
فقر آهن شايع ترين علت كم خوني در شيرخواران و كودكان است . در يك نوزاد رسيده و سالم ، بين تولد تا 4 ماهگي نيازي به دادن آهن تكميلي نيست . ذخاير فراوان آهن نوزادي در طول اين دوره به تدريج كاهش مي يابد ، زيرا براي سنتز هموگلوبين ، ميوگلوبين و آنزيم ها به كار مي رود ، اما اگر آهن از طريق خونريزي قبل از تولد يا بعد از آن از بين نرود ، فقر آهن چند ماه اول معمولا رخ نمي دهد .
دو نوع آهن در غذا وجود دارد : آهن هِم و غير هِم . با توجه به اين كه رژيم شيرخوار گوشت كمي دارد ، بيشتر آهن دريافتي او از نوع غير هِم است . جذب آهن غير هِم به چگونگي حل شدن آن در دئودنوم وابسته است و اين به نوبه خود با تركيب غذاي مصرف شده در هر وعده تعيين مي شود . مهم ترين افزايش دهنده هاي جذب آهن غير هِم ، اسيد اسكوربيك و گوشت ، ماهي و ماكيان و بزرگترين ممانعت كننده هاي جذب آن سبوس ( دانه كامل غلات ) ، اگزالات ( اسفناج ) ، پلي فنل ها ( تانات در چاي ) و فسفات ها ( شيرگاو و زرده تخم مرغ ) هستند .
جدول 2-4 راهنماي مكمل ياري ويتامين و مواد معدني در نوزادان و كودكان سالم * ، +
ويتامين هاي منفرد مواد معدني
گروه مولتي ويتامين D E فولات آهن فلوئور
نوزادان نارس
تغذيه از شير مادر╪ + + ± ± + -
تغذيه با فرمول + + ± ± + -
نوزادان رسيده ( 6-0 ماهه )
تغذيه با شير مادر - + - - - -
تغذيه با فرمول - - - - - -
كودكان بالاي 6 ماه § - + - - ll ± ll ±
كودكان بالاي يك سال - - - - - ±
زنان باردار ± - - ± + -
زنان شيرده ± - - - ± -
+ نياز به مكمل ، - ، به مكمل نيازي نيست ،± ، تجويز مكمل به وضعيت باليني بستگي دارد .
* ويتامين K نشان داده نشده است اما بايد به همه نوزادان تازه متولد شده داده شود .
+ كلسيم اضافي براي زنان باردار و شيرده نشان داده نشده است .
╪ سديم شير انسان براي نوزاد نارس حاشيه اي است .
§ اگر در معرض خطر باشند ( دريافت ناكافي ، استئاتوره ، يا مصرف داروهايي كه بر جذب يا مورد استفاده قرار گرفتن ويتامين اثر مي گذارند ) مولتي ويتامين و مولتي مينرال ( شامل آهن ) ارجح است .
ll به قسمت بحث متن مراجعه كنيد .
جذب مقدار كم آهن موجود در شير مادر به طور منحصر بفردي بالاست – به طور متوسط 50% در مقابل 10% براي شير مصنوعي غني نشده و 4% شير مصنوعي غني شده با آهن و خلات مخصوص كودكان است.
كادر 6-3 راه هاي بهبود وضعيت آهن در كودكان را پيشنهاد مي كند .
عناصر كم مقدار :
شير مادر و شيرهاي مصنوعي مواد معدني كم مقدار را براي نوزادان كاملا رسيده به مقدار كافي تأمين مي كنند . ميزان فلوئور شير مادر L/g10-3 است . اين ماده به مقدار ناچيزي از پلاسما به شير انتقال مي يابد و غلظت آن در شير ، حتي با مصرف آب فلوئور دار توسط مادر ، پايين باقي مي ماند . شواهد محكمي دال بر مؤثر بودن مصرف فلوئور خوراكي در پيشگيري از پوسيدگي دندان وجود ندارد . اما شواهد روشني وجود داد كه مصرف خوراكي آن ممكن است سبب فلوئورز دندان شود . بنابراين ، مكمل فلوئور براي شيرخواران پيشنهاد نمي شود . توصيه مي شود پس از در آمدن دندان در صورت امكان چند بار در روز آب فلوريده شده همراه با شير مادر و شير گاو به شيرخوار داده شود يا در تهيه شير خشك از آبي حاوي كمتر از l/mg31/0 فلوريد استفاده شود .
كادر 6-4 تنظيم وضعيت آهن در شيرخوار
غذاهاي غني نشده
• حفظ شيردهي تا حداقل 4 ماهگي
• ندادن شير گاو تازه تا حدود بعد از 9 ماهگي
• استفاده از غذاهاي غني از ويتامين C و آبميوه يا گوشت همراه با غذاي كمكي بعد از 6 ماهگي
غذاهاي غني شده با آهن و ويتامين C
• دادن يك ماده غذايي غني شده با اهن و ويتامين C ، در صورتي كه از شير مصنوعي استفاده مي شود .
• استفاده شيرخوار از غلات يا شير – غلات غني شده با آهن و ويتامين C
• استفاده از آبميوه غني شده با ويتامين C همراه با غذاي كمكي
مكمل آهن ( سولفات فرو يا تركيبات بازيست فراهمي مشابه )
• دادن مكمل به شيرخواران با وزن كم هنگام تولد ( LBW ) در مقادير توصيه شده از طريق شير مصنوعي يا قطره ، نبايد ديرتر از 2 ماهگي شروع شود و تا 6 ماهگي نيز بايد ادامه يابد .
وزن تولد دوره آهن تكميلي
2500- 1500 گرم 2mg/kg/day
1500-1000 گرم 2mg/kg/day
1000> گرم 4mg/kg/day
براي فقر آهن : 3mg/kg/day