هيپوگليسمي (كاهش قند خون)
تنها اگر شما تحت درمان با انسولين يا داروهاي سولفونيل اوره مثل قرصهاي گلي بن كلاميد يا كلرپروپاميد هستيد بايد نگران وقوع هيپوگليسمي (كاهش قند خون) باشيد. اگر ديابت شما با استفاده از رژيم غذايي يا مصرف قرصهاي متفورمين يا آكاربوز تحت درمان مي باشد، شما هيچگاه با هيپوگليسمي (كاهش قند خون) مواجه نخواهيد شد.
هيپوگليسمي به معناي كاهش قند خون مي باشد و در فردي كه به مرض قند مبتلا نمي باشد، قند خون هيچگاه به زير 3/5 ميلي مول در ليتر كاهش نخواهد يافت.
اين امر بدين علت است كه سيستم كنترل طبيعي بدن همينكه احساس كند كه قند خون كاهش پيدا كرده است با متوقف كردن ترشح انسولين و نيز با آزاد كردن هورمونهايي مثل گلوكاگون كه باعث افزايش قند خون مي گردد، با آن مقابله خواهد كرد. همچنين فرد احساس گرسنگي خواهد كرد و با خوردن غذا، قند خونش بالا مي رود.
وقتي شما تحت درمان با انسولين يا قرصهاي گلي بن كلاميد يا كلرپروميد هستيد، اين سيستم كنترل طبيعي بدن وظيفه خود را بخوبي انجام نخواهد داد.
همينكه شما انسولين يا قرصهاي تحريك كننده ترشح انسولين را مصرف كرديد، قند خون شما پايين خواهد آمد و تا وقتي كه غذاهاي حاوي كربوهيدرات نخوريد اين قند خون همچنان پايين خواهد رفت. وقتي قند خون پايين مي رود، معمولاً علايم هشدار دهنده اي در بدن بوجود مي آيند. هيپوگليسمي (كاهش قند خون) بسيار خطرناك مي باشد زيرا مغز براي اينكه عملكرد طبيعي خود را داشته باشد تقريباً بطور كامل به گلوكز (قند خون) متكي است. اگر قند خون خيلي كاهش يابد، مغز شروع به بد كاركردن كرده و علايمي را بروز مي دهد. اگر سطح قند خون باز هم بيشتر كاهش پيدا كند، بيهوشي يا كما ممكن است رخ دهد.
چرا دچار کم قندي ( هيپوگليسمي) مي شويد؟
کم قندي وقتي اتفاق مي افتد که:
* غذاي کافي نخوريد و يا يکي از وعده هاي غذائي اصلي و يا فرعي را فراموش کنيد.
* فعاليت فيزيکي ( ورزش) بيش از حد داشته باشيد.
* انسولين بيشتري تزريق کنيد يا قرص هاي پائين آورنده قند خون بيشتري مصرف نمائيد.
علايم هشدار دهنده کم قندي( علائم خفيف)
هنگامي که دچار سرگيجه يا لرزش بدن مي شويد.
موقعي که دچار عصبانيت يا تحريک پذيري و بي قراري بي دليل مي شويد.
درصورتيکه دچار طپش قلب هستيد.
احساس گزگز در اطراف لب ها و دهان
دچار فراموشي شده و يا احساس گرسنگي شديد مي شويد.

علايم هشدار دهنده خطرناکتر
- احساس عرق ريزش يا سرما
- احساس ضعف و لرزش بدن
- احساس گزگز در اطراف لب ها
- احساس گرسنگي
- تاري ديد
- احساس تحريح پذيري، آشفتگي يا عصبانيت
- رنگ پريدگي
- خواب آلودگي
نحوه درمان کم قندي
واكنشهاي نسبتاً خفيف هيپوگليسمي را مي توان به سادگي با خوردن يك نوشيدني شيرين يا ليموناد برطرف نمود. بخاطر داشته باشيد كه نوشابه هاي رژيمي، حاوي شيرين كننده هاي مصنوعي هستند و در آنها قند وجود ندارد، بنابراين در چنين مواقعي كه بايد قند به بدن رسانده شود، مصرف اين نوشابه ها ارزشي ندارد. هميشه هر جايي كه مي رويد همراه خود مقداري مواد شيرين مثل بيسكويت همراه داشته باشيد. بخصوص اگر شما راننده هستيد يا اينكه تمرينات ورزشي سخت انجام مي دهيد همراه داشتن مواد شيرين، از اهميت زيادي برخوردار است.
نحوه درمان هيپوگليسمي
- مقداري چيز شيرين مثل قند يا نوشيدني شيرين بخوريد.
- به محض اينكه توانستيد و حالتان بهتر شد يك ساندويچ ميل نماييد.
- در صورت امكان قند خونتان را آزمايش نماييد.
- اگر هنوز علايمتان موجود بود، مقدار بيشتري قند بخوريد.
- اگر علايمتان بهبود نيافت، به مراكز پزشكي مراجعه نماييد
هيپوگليسمي شديد
گاهي اوقات قند خون بقدري سريع كاهش پيدا مي‌كند كه شما فرصت مقابله با آن را بطريقي كه ذكر شد نداريد. شما ممكن است دچار خواب آلودگي يا بيهوشي شويد و يا حتي دچار تشنج گرديد. اين وضعيت هم براي شما و هم براي اطرافيان شما، ترسناك خواهد بود و شما نياز خواهيد داشت اقداماتي انجام دهيد كه چنين حالتي ديگر اتفاق نيفتد. در برخورد با كسي كه دچار هيپوگليسمي شديد شده است چندين اقدام مي توان انجام داد:
- وقتي شما در حالتي هستيد كه نمي توانيد چيزي بخوريد يا بياشاميد، يك ژل قندي به نام هيپواستوپ (Hypostop) ساخته شده است كه مي توان آن را در داخل دهان فشار داد يا اينكه بر روي لثه ها ماليد. از انجام اين كار وقتي كه فرد غش كرده است بايد خودداري نمود.
- مي‌توان با تزريق هورموني به نام گلوكاگون كه باعث بالا رفتن قند خون مي شود، از وضعيت هيپوگليسمي بيرون آمد.
هيپوگليسمي در هنگام شب
براي شما و خانواده تان طبيعي است كه نگران بروز هيپوگليسمي در شبها و در هنگام خواب باشيد. اين وضعيت بخصوص اگر شما والدين يك كودك دچار ديابت نوع 1 هستيد مي تواند برايتان وحشتناك باشد.
در حقيقت، مشكل به آن اندازه هم كه شما فكر مي‌كنيد، خطرناك نيست. شما ممكن است با علايم كاهش قند خون از خواب بيدار شويد. شما ممكن است احساس عرق ريزش، بي قراري يا تحريك پذيري داشته باشيد. گاهي اوقات، بي قراري شما ممكن است باعث بيدار شدن همسرتان از خواب شود. غير معمول نيست كه در طي يك واكنش شديد هيپوگليسمي، شما كاملاً در خواب باشيد. بدن شما در پاسخ به كاهش قند خون، اقدام به ترشح هورمونهايي خواهد كرد كه با اين وضعيت مقابله كرده و با آزاد كردن گلوكز، قند خون را بالا ببرد. بعد از چنين واكنشي، شما با يك سردرد از خواب بيدار خواهيد شد. اگر شما چندين بار صبحها با سردرد از خواب بيدار مي شويد، بهتر است چندين آزمايش قند خون در ساعات 2 تا 4 بامداد انجام دهيد و ببينيد كه ميزان قند خون شما در آن ساعات چگونه است و آيا به هيپوگليسمي دچار شده ايد يا خير.
عوامل ايجاد هيپوگليسمي
شما بزودي خواهيد فهميد كه چه عواملي باعث بروز هيپوگليسمي در شما مي شوند. در اينجا چند عامل شايع ايجاد هيپوگليسمي در افراد شرح داده مي شوند.
- عدم غذا خوردن سر وقت و دير غذا خوردن يكي از علل شايع بروز هيپوگليسمي مي باشد. اگر شما طبق برنامه منظم انسولين تزريق كرده ايد اما قادر نيستيد به دلايلي سر وقت وعده غذايي خود را بخوريد، بايد اقدام بخوردن مقداري چيز شيرين مثل بيسكويت كه هميشه بايد همراه خود داشته باشيد نماييد.
- يك تمرين ورزشي ناگهاني (مثلاً دويدن به دنبال اتوبوس) مي تواند باعث هيپوگليسمي شود.
- مصرف زياد الكل مي تواند منجر به بروز هيپوگليسمي شود.
علل احتمالي ايجاد هيپوگليسمي
- تأخير در خوردن غذا
- انجام فعاليت بيش از حد معمول
- ابتلاء به ساير بيماريهايي كه باعث كم اشتهايي مي شوند