ماش

به فارسي و در كتب طب سنتي با نام « ماش » نامبرده شده به فرانسوي Pasquier  و  Vesce  و Vesce commune  و به انگليسي Common vetch  و  Green mung bean  و Tare  گفته مي شود. گياهي است از خانواده  Leguminosae  تيره فرعي Papilionaeeae  نام علمي ان Vicia satival  مي باشد.

مشخصات

گياهي است علفي ، يكساله و دو ساله  وچند ساله به بلندي 1 – 5/0 متر . ساقه ان زاويه دار و خزنده و كم و بيش پوشيده از كرك . برگهاي ان مركب زوج ، داراي 5 – 3 جفت برگچه كه منتهي به پيچك مي شوند .  گلها منفرد وارغواني يا خوشه اي هستند. ميوه ان به شكل غلاف كم وبيش دراز پوشيده از تار كه د ران تعدادي دانه ماش كوچك گرد و قهوه اي يا حنايي قرار دارد. اين گياه در شمال ايران و خرم اباد وهمدان به حالت وحشي مي رويد و در مناطق مختلف ايران به طور پرورشي مي كارند. فلورا ايرانيكا معتقد است كه واريته هايي از ماش در ايران مي رويد .

به اين شرح :

1) Vicia sativa var sativa  كه در شمال و غرب و جنوب ايران انتشار دارد.

2)  Vicia sativa Wulf. Var cordata ( WULf ) Arcangeli  كه در شمال و نواحي غرب ايران نظير بختياري انتشار دارد .

3) Vicia sativa L. var angustifolia L.  كه در شمال و غرب و شرق و مركز ايران انتشار دارد.

ماش دونوع دارد يكي نوع زمستان Vicia sativa dura  و ديگري واريته بهاره Viicia sativa vernalis

براي تكثير ماش نوع زمستاني را در نيمه دوم مهر ماه مي كارندو نوع بهاره در اوايل بهار كاشته مي شود.

تركيبات شيميايي

از نظر تركيبات شيميايي در ماش وجود گلوكوزيد ، ويسيانين ، و اسيد سيانيدريك HCN گزارش شده است.

بررسي ها نشان مي دهدكه در هر يك صد گرم گياه تازه 20 ميليگرم و در هر يك صد گرم گياه خشك 54 ميل گرم ارسنيك وجود دارد.. ماش به سبب داشتن ارسنيك كمي تلخ است كه با جوشيدن ماش در اب نمك دار از بين مي رود . به علاوه از ماش ماده ويسين جدا شده است.

خواص – كاربرد

ماش از نظر طبيعت طبق نظر حكماي طب سنتي كمي سرد وخشك است و پوست كنده ان معتددل است . از نظر خواص لطيفتر از عدس و نفخ ان كمتر از عدس و باقلا و از اين جهت از ساير حبوب بهتر است . مواد مغذي ان زياد ولي دير هضم است. خصوصا كه پوست ان را گرفته باشند. ماش از غذاهاي تابستان و بهار در مناطق حاره وبراي صاحبان مزاج گرم است. زيرا مسكن حرارت و حدت و التهاب صفرا وخون است. ماش مقوي اعصاب و نيروي ديد چشم است و براي سردردهاي گرم و تبهاي گرم و حاد و امراض كليه نافع است. پخته پوست گرفته ان با روغن  بادام خونساز است و اگر با برگ خرفه ، كاهو ، جو پوست گرفته ، سرمق يا مرزنگوش پخته شود براي تبهاي صفراوي نافع است . اگر ماش با پوست را با ترشك بپزند شكم را مي بندد.

از خواص ديگر ماش ان است كه با وجود سردي ، سودا را تحريك نمي كند. اگر منظور اين باشد كه به مزاج لينت داده شود بايد ماش پوست گرفته با اب عسل و روغن بادام شيرين پخته و خورده شود و اگر بخواهند ضمن اين كه شكم بسته مي شود حدت و حرارت خون و صفرا هم تسكين يابد بايد با اب انار ترش كه با پرده هاي سفيد داخ انار فشرده و اب گرفته باشند و يا با سماق و روغن شيرين بپزند و بخورند.

ماش پوست گرفته پخته براي سرفه و زكامهاي گرم نافع است.

ماش براي اشخاص سرد مزاج و  پيران و كساني كه در معده انها نفخ و گاز بسيار است مضر است ، بخصوص پوست گرفته ان و مضر دندان و قوه باه است وو از اين نظر اشخاص سرد مزاج  بايد با ادويه گرم مانند زيره ، دارچين ، قرنفل ، زنجبيل ، مصطكي ، و خردل بخورند و در اشخاص گرم مزاج با اب عسل يا با اب انار ترش و روغن  بادام بخورند. ضماد پخته ان با سركه براي عوارض پوستي مانند جرب جراحتدار و ضماد پخته ان با اب براي رفع سستي اعضاي بدن و تسكين درد دندان مفيد است.

خوردن ماش در موارد تبهاي دانه دار مانند ابله و سرخك مفيد است.