آيا پوكي استخوان علامتي دارد؟
متأسفانه بايد گفت به طورمعمول پوكي استخوان قبل از بروزعوارض آن علامتي ندارد . علايم هنگامي ايجاد مي شود كه شكستگي اتفاق افتاده باشد . درد ناگهاني وشديد درستون فقرات مي تواند از علايم شكستگي هاي ستون فقرات باشد .
ممكن است شكستگي مهره بدون درد اتفاق افتد وبه صورت خميدگي ستون فقرات وكاهش قد بيمار ديده شود .
اگر چه عكس برداري با اشعه ايكس به تشخيص شكستگي كمك مي كند ، ولي براي تشخيص زودرس آن روش مناسبي نيست . پس بهتر است كليه ي افرادي كه درمعرض خطر پوكي استخوان قراردارند ، قبل از شروع عوارض ، مورد ارزيابي قرارگيرند ودرصورت مبتلابودن،اقدامات پيش گيري اعمال شود .
بهترين روش براي تشخيص پوكي استخوان ، سنجش تراكم استخوان يا دانسيتومتري است . خوش بختانه امروزه براي سنجش تراكم استخوان دستگاه هاي جديدي ساخته شده اند كه مي توانند با دقت نسبتا زيادي تراكم استخواني ونسبت آن با استخوان سالم وسن مناسب را اندازه گيري كنند . آزمايش سنجش تراكم استخواني بدون درد است وتنها چند دقيقه طول مي كشد ،  هم چنين احتياج به آمادگي قبلي ندارد ودرطي آن دارويي مصرف نمي شود . اين سنجش پزشك را قادر مي سازد تا شدت پوكي استخوان را ارزيابي كند ودرنتيجه استحكام استخوان را بسنجد .
بنابراين بهترين روش پيش گيري از پوكي استخوان وعوارض آن ،رعايت رژيم غذايي مناسب ، فعاليت ورزشي مناسب ودوري از عوامل كمك كننده درافزايش پوكي استخوان مانندمصرف سيگار ( به ويژه تمام موارد ذكر شده تا قبل از سن 35 سالگي ) وارزيابي هاي لازم براي تعيين ميزان تراكم استخواني است .
جلوگيري از پديده هاي پوكي استخوان
مي توان با روش هاي بسيارساده اي خطرپوكي استخوان را كاهش داد:
- بااطلاع از وضعيت استخوان به ويژه درخانم ها دردوران نزديك به يائسگي ، به وسيله ي مشورت باپزشك ، به كاربردن روش هاي تشخيص مناسب ودرصورت نياز تجويزداروهاي ويژه مي توان از پيشرفت بيماري وعوارض حاصل از آن پيش گيري كرد .
-تغذيه ي مناسب ، ازروش هاي بسيارمؤثر براي پيشگيري از پوكي استخوان است . غذاي انسان بايد محتوي پروتئين ها واملاح كافي وويتامين هاي لازم باشد تا روند پوكي استخوان كندتر شود .
بهترين منبع كلسيم وپروتئين ، شير ،  پنير ، ماست ، وغذاهاي دريايي به ويژه ماهي است .
كلسيم يكي ازاجزاي سازنده ي استخوان است وغذاي روزانه ي هر فرد بالغ بايد حداقل حاوي 1000 تا 1200 ميلي گرم كلسيم باشد . البته اين مقدار نياز درزنان باردار ، شيرده ، يائسه ، افراد مسن وبچه ها بيش تربوده وبين 1500 تا 2000 ميلي گرم است . همان طوري كه گفته شد فراورده هاي لبني مانند شير، ماست ، پنير ، كشك وقره قورت از منابع بسيارخوب ومهم كلسيم اند .  ساير منابع حاوي كلسيم عبارت اند از : سبزيجات برگ سبز، كلم پيچ ، شلغم ، هويج ،  پرتقال ، انگور، توت فرنگي،خرمالو،زيتون،جعفري ، اسفناج ،  كرفس،  كشمش ، بادام ، پسته ،گردو، حبوبات وغذاهاي دريايي مانند ماهي به ويژه ماهي تن ، كيلكا وساردين .
درزيربه مقادير تقريبي كلسيم دربعضي ا زموارد ذكرشده اشاره اي مي شود
پوكي استخوان يكي ازمهم ترين عوارض كاهش مصرف كلسيم است ودرصورت همراهي باعواملي مانند :كمبود ويتامين    Cكمبود ويتامين D ،  درمان با استروئيدها (كورتون) ، بي حركتي ، مصرف الكل و… برشدت آن افزوده مي شود . پس بياييم با رعايت نكات زيرحافظ  سلامتي استخوان ها وجلوگيري از پوكي استخوان خود درسن ميان سالي وپيري باشيم .
1- هم اكنون كه مقدارنيازروزانه كلسيم خود رامي دانيد سعي كنيد به ميزان لازم از مواد حاوي كلسيم درروز استفاده كنيد ، تا دچار كمبود ميزان كلسيم نشويد . اين ذخيره سازي به ويژه دردهه ي دوم وسوم بسيار پراهميت است .درصورتي كه نمي توانيد مقدارلازم كلسيم را ازفراورده هاي غذايي طبيعي تهيه كنيد ، براي جلوگيري از اين بيماري ناخوشايند سفارش مي شود ،به مصرف  تركيبات مكمل غذايي موجود دربازاربپردازيد .
2-ويتامين Dبراي سلامتي استخوان ها وجذب كلسيم لازم وضروري است . بنابراين زماني را دربيرون خانه بگذارنيد تا آفتاب بتواند پوست را براي ساختن ويتامين D تحريك كند .
3- به طورمنظم ورزش كنيد . استخوان هاي اطفال با ورزش كردن ، محكم مي شوند ورشد طبيعي خواهند داشت . البته افراد بالغ هم بايد تحرك كافي داشته باشند . استراحت وعدم تحرك باعث تحليل بافت استخواني مي شود . بهترين ، مفيدترين وبي خرج ترين ورزش براي انسان هاي بالغ وبه ويژه افراد مسن پياده روي است .
توجه داشته باشيد كه ورزش هاي  تحمل وزن مثل پياده روي نقش مهمي دررسوب كلسيم دراستخوان ها دارند . ورزش هايي كه فشار وتحمل استخواني ندارند كم تراز ورزش هاي تحمل وزن دراين مسئله اثرمثبت دارند .
4-ازمصرف مواد افزايش دهنده ي پوكي استخوان مانند، الكل ،سيگار ، قهوه ي فراوان و… خودداري كنيد .
5-جاي گزيني هورمون هاي زنانه درخانم هاي يائسه زير نظر پزشك مي تواند مانع پوكي استخوان زودرس شود
درمان پوكي استخوان
اگر پس ازسنجش تراكم استخوان ، معلوم شد كه مبتلا به پوكي استخوان هستيد ، با نظرپزشك خود مي توانيد تحت درمان هاي زيرقراربگيريد :
درمان هاي متفاوتي هم اكنون براي پوكي استخوان وجود دارد كه هركدام با توجه به شرايط  بيمار براي وي انجام مي گيرد .ازجمله تجويزتركيبات حاوي كلسيم وويتامين D،  تجويز تركيبات فلورايد وداروهاي كاهنده ي سرعت پوكي استخوان مانند E t id ronle،   Alendronale و… كه تمام موارد ذكر شده بسيار پرخرج وگران هستند وتنها مورد اول يعني كلسيم وويتامين D قابل دست رس تر ، كم هزينه تر وبراي عموم قابل استفاده تر است .
توصيه طلايي دنياي تغذيه
مصرف روزانه ي نيم ليتر شير 50 درصد نياز افراد بالغ به پروتئين و100 درصد نياز افراد به كلسيم را تأمين مي كند .
پيشگيرى از پوكى استخوان با تغذيه صحيح
پوكى استخوان به علت كاهش ميزان كلسيم در استخوان ايجاد مى شود كه اغلب در خانم ها بعد از دوران يائسگى و در آقايان بعد از سن ۷۰ سالگى ديده مى شود. علائم اين بيمارى شامل دردپشت، كاهش قد و افزايش احتمال شكستگى هاى استخوان است. ارث، رژيم غذايى و ورزش از عوامل مهمى هستند كه به طور مستقيم با اين بيمارى در ارتباط اند. بعد از ۳۰ سالگى كلسيم همانند سال هاى قبل زندگى به توده استخوانى اضافه نشده و در استخوان سازى به خوبى قبل عمل نمى كند و به همين علت در اين دوران مصرف مواد غذايى حاوى كلسيم براى حفظ توده استخوانى و جلوگيرى از كاهش توده استخوان ضرورى است. خانم ها بعد از سنين يائسگى براى پيشگيرى از كاهش توده هاى استخوانى شان بايستى از غذاهاى حاوى استروژن بالا مثل لوبياى سويا (يا آجيل سويا) مصرف كنند. ورزش هاى ساده مثل پياده روى، بدنسازى و يوگا در حفظ توده هاى استخوانى بسيار مفيد است.مصرف مواد پرپروتئين ممكن است سبب خروج كلسيم از استخوان هاى بدن شود. نمك، قهوه (۲ يا ۳ استكان در روز)، نوشابه هاى گازدار، سيگار و ورزش هاى شديد نيز سبب خروج كلسيم از استخوان مى شود بنابراين توصيه مى شود از مصرف مواد غذايى مذكور در صورت ابتلاى به اين بيمارى پرهيز شود. از طرف ديگر مصرف مواد حاوى منيزيم، ويتامين D، برون (كه در ميوه ها و آجيل موجود است)، منگنز و روى (زينك) در استخوان سازى توسط كلسيم نقش مهمى را ايفا مى كنند. تحقيقات نشان داده است كه مصرف سويا به علت وجود ماده اى به نام ايزوفلاونوئيد باعث افزايش تراكم استخوانى مى شود. توجه داشته باشيد كه مصرف بيش از هزار و پانصد ميلى گرم كلسيم در روز (مجموع دريافتى از طريق مواد غذايى يا اشكال دارويى) توصيه نمى شود چرا كه با توجه به نقش عوامل ژنتيك در بروز اين بيمارى مصرف مقادير زياد جبران كمبودهاى مذكور را نمى كند و ممكن است باعث عوارض ناشى از ازدياد مصرف آن شود.