آرتروز چیست
آرتروز (استئوآرتريت) آرتروز يك بيماري مفصلي است كه در آن غضروف مفصلي آسيب ديده و تخريب مي شود و استخوان نزديك مفصل تغييراتي پيدا كرده و برجستگي هاي كوچك استخواني بنام استئوفيت در اطراف مفصل بوجود مي آيد. به همين دليل بعضي از مردم به اين بيماري ساييدگي مفصل هم مي گويند. نام ديگر آرتروز استئوآرتريت است. آرتروز شايعترين بيماري مفصلي است. اين بيماري هم مردان و هم زنان را مبتلا مي سازد. آرتريت در دهه دوم و سوم زندگي شروع مي شود و در سن 70 سالگي همه افراد كما بيش دچار اين بيماري مي باشند. در سن 40 سالگي تقريبا همه افراد جامعه تغييرات آرتروز را در مفاصل خود دارند ولي بيشتر آنها علامت خاصي احساس نمي كنند و تعداد نسبتا كمي دچار علائم آرتروز هستند. تقريبا همه جانوران از جمله ماهيها، دوزيستان، خزندگان (دايناسورها) و پستانداران آرتروز مي گيرند. ◄ آرتروز چند نوع است؟ ◄ علائم آرتروز چگونه است؟ ◄ آرتروز را چگونه تشخيص مي دهند؟ ◄ آيا آرتروز درمان پذير است؟ ◄ چند نكته ◄ آرتروز چند نوع است؟ درحقيقت آرتروز دو نوع است آرتروز اوليه كه با افزايش سن در همه افراد بوجود مي آيد و همه مفاصل را مبتلا مي سازد البته بيشتر مفاصل زانوها، مفصل ران به لگن، مفاصل انگشتان دست و پا و بالاخره ستون فقرات را گرفتار مي كند. آرتروز ثانويه كه در مفصلي بوجود مي آيد كه قبلا به وسيله بيماري ديگري آسيب ديده و ساختار آن تغيير كرده است مثلا مفصلي كه دچار شكستگي شده، پس از بهبودي دچار آرتروز مي شود. يا مفصلي كه بعلت بيماري نقرص آسيب ديده است دچار آرتروز خواهد شد. بديهي است اين نوع آرتروز سراسر مفاصل بدن را گرفتار نمي كند، بلكه تنها مفاصل آسيب ديده دچار آن مي شوند.▲ ◄
 علائم آرتروز چگونه است؟ بيماري آرتروز شروعي تدريجي و سيري پيشرونده دارد و سال به سال شديدتر مي شود. اولين علامت آرتروز،درد مفصل است. اين درد با فعاليت بدني بدتر شده و با استراحت بهتر مي شود. هنگام بيدار شدن از خواب، بيمار احساس مي كند مفاصل او سفت شده اند و پس از 5 تا 10 دقيقه اين حالت از بين مي رود. با پيشرفت بيماري آرتروز به مرور زمان دامنه حركات مفصل گرفتار كم و كمتر شده و ممكن است مفصل خشك و بي حركت (انگيلوز) شود، البته فيزيوتراپي مي تواند اين حالت انيگيلوز و محدوديت حركات را پيشگيري و درمان كند. گاهي مايع در مفصل مبتلا به آرتروز تجمع پيدا مي كند. آرتروز ستون فقرات ممكن است به نخاع يا اعصاب نخاعي فشار وارد آورد و مشكلاتي را براي بيمار بوجود آورد.▲ ◄ آرتروز را چگونه تشخيص مي دهند؟ تشخيص آرتروز معمولا آسان است. البته گاهي اين بيماري با بيماري روماتيسمي ديگر اشتباه مي شود. گرفتن عكس از مفصل با اشعه x (راديوگرافي) به تشخيص كمك مي كند و ميزان آسيب رسيده به آنرا نشان مي دهد. آزمايش خون به تشخيص آرتروز كمكي نمي كند.▲ ◄ آيا آرتروز درمان پذير است؟ آرتروز يك بيماري پيشرونده و مزمن است و بهبودي قطعي ندارد ولي نااميد نشويد اگر بيمار چاق است توصيه مي شود وزن خود را كم كند تا فشار روي زانوها و مفصل لگن كمتر شود. علاوه بر آن كارهاي زيادي براي بيمار مبتلا به آرتروز مي توان انجام داد و همكاري بيمار در همه موارد بسيار اهميت دارد. اين اقدامات عبارتند از: فيزيوتراپي: فيزيوتراپي سبب جلوگيري يا معالجه محدوديت حركتي و تقويت عضلات اطراف مفصل مي شود. با تقويت عضلات، مفصل ثبات بيشتري پيدا كرده و مشكلات بيمار كمتر مي شود. داروها: براي تسكين درد علاوه بر استراحت نسبي، مي توان استامينوفن به مقدار يك تا 2 قرص، 3 تا 4 مرتبه در روز (حداكثر 8 قرص در روز) مصرف نمود. البته مصرف طولاني مدت استامينوفن عوارض خطرناك كليوي دارد ولي روي معده اثر بدي ندارد. اگر درد بيمار با استامينوفن بهتر نشد از آسپرين يا داروهاي مشابه آن مانند ديكلوفناك، ايبوپروفن، ايندومتاسين، ناپروكسن و غيره مي توان استفاده كرد. البته اين داروها بهتر است تحت نظر پزشك مصرف شوند. اين داروها عوارض گوارشي دارند و چنانچه براي مدتهاي طولاني و خودسرانه مصرف شوند مي توانند عوارض كليوي هم بوجود آورند. اخيرا داروهايي ساخته اند كه خصوصيات اين داروها را دارند ولي عوارض گوارشي ندارند از جمله اين داروهاي جديد سليكوكسيب را مي توان نام برد. شايان ذكر است اين داروها درد و تورم مفضلي آرتروز را موقتا درمان مي كنند ولي سير پيشرونده آرتروز را تغيير نمي دهند. عمل جراحي: براي درمان عوارض آرتروز گاهي مجبور به انجام عمل جراحي مي شوند. در مواردي كه مفصل لگن يا زانو بسيار آسيب ديده باشد گاهي با انجام عمل جراحي يك مفصل مصنوعي به جاي آن مي گذارند.▲ ◄ چند نكته: آرتروز بيماري غضروف مفصل است و خوردن مواد غذايي محتوي كلسيم گرچه براي پوكي استخوان مفيد است ولي در بهبود آرتروز تاثيري ندارد. چاقي سبب تشديد آرتروز زانوها و لگن مي شود. راه رفتن زياد و بالا و پايين رفتن از پله ها آرتروز زانو و لگن را بدتر مي كند. گرم كردن مفصل مبتلا به آرتروز موقتا درد آنرا كم مي كند آرتروز واكسن ندارد.▲ آرتروز وامگا اولين صدمات و دردهاي ناگهاني آرتروز معمولا در سنين ميانسالي آشكار مي شود. كساني كه ورزش سنگين كرده اند بخصوص اگر صدمات ايجاد شده در اين ورزشها پايدار باشد، بيشتر در معرض ابتلا به آرتروز خصوصا در زانو هستند. در سال 1998 مطالعات پزشكي نشان داد كه اسيدهاي چرب با زنجيره بلند امگا 3 مي توانند در آرتروز مفيد واقع شوند. محققين دريافتند كه روغن به دست آمده از جگر ماهي هاي روغني - مكمل خوبي براي امگا 3 - نه تنها التهاب، درد و خشكي مفصل را در آرتروز بهبود مي بخشد بلكه مي تواند از تخريب غضروفها نيز كه بالشتك هاي مفصلي اند جلوگيري كند. آرتروز وامگا اولين صدمات و دردهاي ناگهاني آرتروز معمولا در سنين ميانسالي آشكار مي شود. كساني كه ورزش سنگين كرده اند بخصوص اگر صدمات ايجاد شده در اين ورزشها پايدار باشد، بيشتر در معرض ابتلا به آرتروز خصوصا در زانو هستند. در سال 1998 مطالعات پزشكي نشان داد كه اسيدهاي چرب با زنجيره بلند امگا 3 مي توانند در آرتروز مفيد واقع شوند. محققين دريافتند كه روغن به دست آمده از جگر ماهي هاي روغني - مكمل خوبي براي امگا 3 - نه تنها التهاب، درد و خشكي مفصل را در آرتروز بهبود مي بخشد بلكه مي تواند از تخريب غضروفها نيز كه بالشتك هاي مفصلي اند جلوگيري كند. پوكي استخوان وامگا استئوپروز يا پوكي استخوان را در دوران يائسگي بايد واقعه بسيار مهمي تلقي كرد. در طي 7 سال اول يائسگي سالانه حدود 1تا 5 درصد توده استخواني از دست مي رود. در حال حاضر پوكي استخوان يا اسئوپروز يكي از بزرگترين معضلات بهداشتي در كشورهاي توسعه يافته قلمداد مي شود و درايران نيز بيماري خاموش تلقي مي شود كه ابعاد خسارات آن همچنان در پس پرده ابهام باقي مانده است. شكستگي هاي متعاقب اسئوپروز خسارات جاني و مالي فراواني به همراه دارد. حدود 20 تا 30 درصد زنان يائسه كه دچار شكستگي استخوان ران مي شوند در طي 6 ماه فوت مي كنند و بقيه نيز معمولا زمينگير مي شوند. شكستگي هاي مهره حتي از شكستگي لگن نيز شايع تر است و حدود 20 تا 30 درصد زنان بالاي 60 سال و 50 درصد زنان بالاي 75 سال دچار شكستگي هاي ناشي از فشار معمول به مهره ها مي شوند و كوتاهي قد، گوژپشتي و دردهاي مزمن پشت ازجمله عوارض اين شكستگي ها محسوب مي شود. مطالعات جديد و غيرمنتظره تاثيرات جايگزيني هورمون هاي زنانه به صورت قرص را براي پيشگيري از روند پوكي استخوان رد مي كند و به نظر مي رسد زنان يائسه در برابر پوكي استخوان خلع سلاح شده اند. در اين ميان مطالعات متعدد نشان مي دهد امگا 3 با مهار روندهاي التهابي منجر به پوكي استخوان، يك دفاع مناسب و درماني قابل اعتماد در استئوپروز محسوب مي شود. امگا 3 با واسطه هاي التهابي تشديدكننده فرايند پوكي استخوان رقابت مي كند تا سير پوكي استخوان را كند كند. در حال حاضر مهمترين توصيه ها در زمينه هاي پوكي استخوان عبارتند از: مصرف مكمل هاي كلسيم، فعاليت جسمي مستمر و مصرف امگا 3 به مقدار كافي است