چای
مقدمه :
 چاي که به زبان انگليسي TEA و چيني TAY يا CHAI ناميده مي شود ، به صورت درخت يا درختچه و مخصوص مناطق استوايي و اطراف آن است . بوته چاي داراي برگهاي ساده ، غالباً پايا ، متناوب و گل هايي معمولا نر - ماده و منظم است .
چاي داراي دو گونه مهم چيني CAMELLTA SINESIS و آسامي CAMELLTA ASSAMICA و يک زير گونه کامبوجي مي باشد . چاي را از سرشاخه هاي جوان و ترد شامل دو يا سه برگ و جوانه هاي ناشکفته انتهايي و با عملياتي چند بر روي آنها مي سازند .
انواع چاي :
تمام انواع چاي را مي توان به سه گروه عمده تخميري ( چاي سياه ) تخمير نشده      ( چاي سبز ) و نيمه تخميري ( چاي اولانگ و پوچونگ ) تقسيم کرد .
ترکيبات چاي :
ترکيبات اساسي برگ چاي عبارتند از :
آب ، تانن ، کافئين ( تئين ) ،‌اسانسهاي روغني ،‌آلبومين ، قند پکتين و خاکستر
ارزش غذايي چاي :
نوشابه چاي علاوه بر کافئين داراي مقداري پروتئين و ئيدراتهاي کربن است . چاي به تنهايي از نظر مقدار کالري که به مصرف کننده مي دهد بسيار کم است و در حدود ۴ کالري در يک فنجان چاي ( ۱۷۰ گرم ) مي باشد . چاي داراي ويتامين هاي متعددي از گروه B  شامل ويتامين B1 و B2 و اسيد فوليک و اسيد پانتوتنيک و نيز مقدار قابل ملاحظه اي ويتامين P ( نياسين ) مي باشد . برگ سبز چاي از نظر ويتامين C ، غني است .
مراحل توليد چاي :
چاي به دو شيوه سنتي ( ارتدوکس ) و غيرسنتي ( C.T.C ) توليد مي شود . تفاوت اين دو شيوه به نوع مالش و لوله کردن برگ سبز چاي مربوط است . در شيوه C.T.C کليه سلولها و رنگدانه هاي چاي اکسيده مي شوند و در نتيجه اين نوع چاي از نظر رنگ و کيفيت نسبت به شيوه سنتي برتري دارد .
مراحل توليد چاي به شيوه ارتدوکس ( سنتي )‌ به طور خلاصه عبارت است از:
الف ) پلاساندن
هدف اين مرحله کاهش رطوبت برگها به ميزان ۴۰ درصد و کاهش مقدار کافئين و تانن و کلروفيل و تبديل نشاسته به قند مي باشد .
ب - مالش
در اين مرحله شيره گياه از سلولها خارج مي شود و براي مرحله بعد آماده مي شود . در اين مرحله ماده گس چاي ( تانن ) از سلولها خارج و در اثر تماس با هوا کمي سياه رنگ مي شود .
ج - تخمير
در اين مرحله حدود ۵۰ درصد از تانن چاي از بين مي رود و قسمتي هم اکسيده و به مواد معطر افزوده مي شوند .
در موقع اکسيده شدن تانن همزمان با زياد شدن رنگ ، بوي علفي و رنگ سبز آن از بين مي رود .
د - خشک کردن
در اين مرحله برگهاي چاي به سرعت در حرارت خشک ۸۵-۹۰  درجه سانتيگراد خشک و بلافاصله سرد مي شوند .
 
درجه بندي چاي :
چاي بعد از عمليات توليد ،‌درجه بندي مي شود و به انواع قلمي ، شکسته ، باروتي و خاک چاي تقسيم مي گردد .
رنگ چاي : چاي به سه رنگ مورد استفاده قرار مي گيرد :
۱ - چاي سياه ۲ - چاي سبز ۳ - چاي قرمز
هر سه نوع چاي قابض ، محرک ،‌ مسکن و مدر يا ادرارآور و معرق است و داراي اثرات آرام بخشي روي سلسله اعصاب مي باشد .
 
 
مهندس هاله جهان پیکر