عوامل کاهش مقدار روی در بدن
یکی از مهم ترین علل کمبود روی در بدن ، نقصان دریافت آن از طریق مواد غذایی است و این حالت به ویژه در بچه ها، جوانان و کسانی که به مدت طولانی در رژیم غذایی یا پرهیز غذایی هستند دیده می شود. مواد غذایی مصرفی و آب نوشیدنی مهمترین منابع روی در طبیعت میباشند .
اختلالات جذب روده ای هم می تواند سبب کاهش این عنصر مهم یعنی روی در بدن شود . خوردن سبوس گندم یا سایر حبوبات ( سبوس حبوبات ) که حاوی فیتات فراوان هستند، هم چنین مصرف اسفناج و یا سایر مواد حاوی اگزالات به همراه غذا، می تواند مانع از جذب روی در بدن شود. تجربیات نشان میدهد که چهار گروه از داروها، باعث تشدید مصرف روی میشوند.

این 4 دسته دارویی عبارتند از:
•         آنتی بیوتیک ها
•         دیورتیک ها (مدرها)
•         گلوکوکورتیکوئید ها ( کورتون ها )
•         دارو های ضد حاملگی
در میان آنتی بیوتیک ها ، مصرف تترا سایکلین و خانواده ی آن بیشتر از سایرین مانع از جذب روی میشود.

 

چه کسانی نیاز به دریافت روی بیشتری در برنامه روزانه دارند؟

*این نکته حائز اهمیت است وبایستی همه ی خانم ها و آقایان بدانند که خانم های شیرده و باردار و افرادی که دارای فعالیت ورزشی مرتب و منظم هستند، نیاز به روی بیشتری نسبت به سایر افراد دارند و اگر مقدار دریافت آنها از روی، کافی نباشد دچار کمبود آن و عوارض حاصل از آن خواهند شد.
•         افرادی که در طی روز سیگار زیادی می کشند وکسانی که مشروبات الکلی می خورند ، به مقدار بیشتری روی نسبت به سایرین نیازمند هستند.
•         بیمارانی که دارای مشکلات کبدی وکلیوی هستند، هم چنین بیماران مبتلا به دیابت، نیازمند به روی بیشتری هستند.
•         در هنگام ابتلا به عفونت ها ، نیاز به دریافت روی ، بیشتر از سایر مواقع است.
•         کسانی که دچار سوختگی شده اند و یا بیمارانی که سکته های قلبی ( آنفارکتوس قلبی ) کرده اند ، هم چنین افرادی که دچار آرتروز هستند، بیشتر از حد معمول به روی نیاز دارند.
•         مقدار روی دریافتی از راه غذا به بدن بیماران مبتلا به سرطان باید اضافه شود.
•         کم خونی یکی از بیماری هایی است که نیاز به دریافت روی را در بدن افزایش می دهد.
•         تحقیقات و بررسی های بالینی نشان داده است کسانی که مبتلا به جوش های صورت (آکنه ) هستند ، دارای سطح پایینی از روی در خون بوده اند و دادن روزانه 200 میلی گرم گلوکونات روی که معادل 30 میلی گرم روی است می تواند باعث بهبود عفونت های جوش های آن ها شود.
•         کسانی که مبتلا به نورودرماتیت و پسوریازیس هستند، اغلب مبتلا به کمبود روی هستند.
•         کسانی که مبتلا به زخم های پوستی اند، جهت ترمیم و بازسازی سریع تر ، نیاز به مقدار روی بیشتری دارند.
•         هم چنین افراد مبتلا به آلرژی و التهابات پوستی اغلب دچار کمبود سطح روی در خون هستند.
•         بررسی های انجام شده بر روی حیوانات نشان می دهد، طحال حیواناتی که دچار کمبود طولانی مدت روی شده اند پس از مدتی دچار چروکیدگی شده است. همان طور که میدانید طحال از اندام های ایمنی در بدن به شمار می رود. بنابراین کاهش روی موجب به هم خوردن سیستم ایمنی می شود و معمولا” افراد دچار نقص ایمنی و کمبود روی ، اغلب مبتلا به گریپ و سرماخوردگی های متعدد می شوند.
موارد بالا نمونه ای از بیماری ها و افرادی هستند که نیاز بالاتری به دریافت روی در برنامه غذایی روزانه خود دارند.

 

عوارض حاصل از کمبود روی در بدن

در این جا به طور خلاصه به چند عارضه ی مهم کمبود روی در بدن اشاره می شود :
•         امروزه ثابت شده است که باروری و بارداری، تابع وجود روی در بدن است. فعال نبودن بیضه ها در آقایان و تخمدان ها در خانم ها و کم بودن اسپرم ها، همگی می تواند به علت کمبود روی در بدن باشد، که در نهایت منجر به ناباروری خواهد شد.
•         تشکیل لکه های سفید در ناخن ، می تواند به دنبال کمبود روی در بدن ایجاد شود .
•         امروزه ثابت شده است که در کنار سایر علل مثل ، کم خونی ، کمبود ویتامین ها ، استرس و. . . . ، کمبود روی از علل بسیار مهم ریزش مو است.
•         درمان جوش های غرور جوانی و زخم های پوستی در صورت کاهش روی ، طول کشیده و مزمن خواهد شد.
•         کاهش قدرت سیستم ایمنی را در پی دارد.
•         کم بودن رشد بچه ها ،می تواند به علت کمبود روی در بدن باشد.
•         اختلال در رشد اندام های جنسی در زن و مرد ، از کمبود روی نیز ناشی میشود.
•         کمبود روی بر رشد سیستم عصبی به ویژه در بچه ها و نوزادان تاثیر منفی دارد.
•         اختلالات خلقی رفتاری مثل افسردگی (دپرسیون )، اسکیزوفرنی و پرخاشگری نمونه ای از بیماری های پیامد کمبود روی میتوانند باشند.
•         دیده شده است که اختلالات حافظه ، می تواند عارضه ی حاصل از کمبود روی در بدن باشد.
کمبود روی ، خود را با پوکی استخوان ، ریزش دندان ها ، بیماری تیروئید ، بی اشتهایی و تغییر شکل ناخن ها نیز نشان میدهد.

 

منابع حاوی روی

به طور تقریبی در هر گرم گوشت 3 تا 5 میلی گرم روی وجود دارد . نان سفید ،چربی و شکر فاقد روی هستند . گوشت ، جگر ،تخم مرغ ، میگو ،گندم سبوس دار ، تخم کدو حلوایی و گوجه فرنگی از روی غنی هستند .
با خوردن هر 100 گرم عدس یانخود یا گندم آسیاب نشده می توان 4 تا 5 میلی گرم روی وارد بدن کرد . در هر صد گرم سبوس گندم یا هر صد گرم ذرت ، 3 میلی گرم روی به بدن می رسد .
تخم کدو حاوی روی فراوان است که خوشبختانه در ایران بیشتر از سایر کشور ها استفاده می شود . در هر 100 گرم آن 5/ 6 تا 5/7 میلی گرم روی دریافت می شود .
جالب است که بدانید ، جوانه گندم ، حاوی 17 میلی گرم روی ، و به عبارتی غنی از روی است و خوردن آن به تمام افراد توصیه می شود .
در هر 100 گرم جگر گوساله ، 8/7 میلی گرم روی وجود دارد .
ماده ی غذایی پر اهمیت در رساندن روی به بدن ، صدف خوراکی است که در هر 100 گرم آن 60- 59 میلی گرم روی وجود داشته و بسیار غنی است که البته در ایران مصرف نمی شود .


 
عوارض کمبود روی
 
•         زخم های طول کشیده
•         ریزش مو ، اختلالات رشد ناخن ها و پوسیدگی دندان ها
•         اختلالات باروری و کاهش میل جنسی
•         اسیدوز خفیف در خون
•         کندی رشد بچه ها
•         خشکی پوست واگزما
•         عفونت های راجعه
•         کاهش اشتها
•         اختلالات حس های بویایی، بینایی و چشایی ( تشخیص ندادن طعم غذا ها )
•         نداشتن تمرکز حواس
•         زخم های معده
اختلال جذب ویتامین Aدر بدن
      میزان مورد نیاز روزانه

بررسی های انجام شده نشان می دهد که نیاز خانم ها به این عنصر مهم وضروری روزانه، حداقل 10 میلی گرم و نیاز آقایان روزانه، حداقل 12 میلی گرم است. بیشتر دیده می شود که مقدار مصرفی روی بسیار کم تر از مقدار نیاز بررسی شده است .
مرکز تغذیه کشور آلمان ( DGE ) و امریکا ( RDA ) توصیه می کنند که برای پیشگیری از امراض حاصل شده از کمبود روی، خانم ها روزانه 12 میلی گرم و آقایان 15 میلی گرم روی به بدن خود برسانند. البته دوز و مقدار درمانی که توسط دکتر ورباخ بیان شده، روزانه بین 100- 20 میلی گرم است. اصولا” دوز 15 میلی گرم در روز را حد متوسط دریافت روزانه میدانند.

 
دوز درمانی
دوز درمانی توسط روی روزانه حدودا” 50 میلی گرم است. تامین روی به صورت ترکیبات گلوکونات روی برای بدن بسیار خوب و قابل تحمل و با جذب خوب است. به یاد داشته باشید که کلیه مکمل های حاوی روی بایستی همراه غذا مصرف شده تا از ایجاد تهوع جلوگیری شود .
توجه داشته باشید ، افرادی که به مدت طولانی روزانه 50 تا 300 میلی گرم روی مصرف کرده اند ، میتوانند دچار اختلال جذب املاح آهن ومس شده و همچنین به کمبود این دو املاح در بدن دچار شوند . حتی دیده شده است کسانی که روزانه 2 گرم به مدت طولانی روی خورده اند ، علائمی مثل استفراغ ، تهوع ، درد های شکمی و تب را نشان داده اند .
افرادی که دچار ناراحتی های کبد ی و روده ای اند ، بایستی قبل از مصرف مکمل های حاوی روی، حتما با پزشک خود مشورت داشته باشند .

 


روی و بیماریهای پوست

دیده شده است که غلظت روی در پوست و چشم بیشتر از هر عضو و اندامی در بدن است.
مصرف روی در سوختگی ها، اعمال جراحی وبهبود زخم های بدن، ضروری است. روی باعث بهبود هر چه سریعتر زخم ها می شود و کمبود روی بهبود زخم ها را به تعویق می اندازد، به ویژه در بیماران دیابتی، زخم های پا و عفونت این زخم ها است که حتی می تواند به قطع عضو هم منجر شود.
بنابراین وجود روی به مقدار کافی در برنامه غذایی این افراد بسیار مهم است. مصرف روی در ترمیم سوختگی ها، زیاد بوده و به طور معمول در خون بیماران دچار سوختگی، کمبود روی مشاهده می شود و با دادن روی اضافی می توان، بهبود و ترمیم زخم و پوست را تسریع کرد. این مسئله حتی در سوختگی های درجه 3 به دنبال مصرف محلول ها و ترکیبات حاوی روی به اثبات رسیده است و هم اکنون نیز از این ترکیبات ( مانند پماد زینک اکساید و ... ) استفاده میشود.
به عبارتی روی به عنوان ترمیم کننده ی بافتی وپوستی شناخته شده است . افرادی که از اگزما و حساسیت زجر می برند ، به طور معمول دارای سطح پایین روی در خون هستند و می توان با دادن 30 میلی گرم روی ( معادل 200 میلی گرم گلوکونات روی است ) بهبود بیماری آن ها را تسریع کرد.

 
روی و دیابت

نکته دیگر در مورد مصرف روی و بیماران دیابتی این است که تاثیر انسولین به طور مستقیم با روی در ارتباط است . میزان عنصر روی در پانکراس افراد سالم دو برابر دیابتی ها است که می تواند نشانه ی نقش آن در تولید انسولین باشد. مشاهده شده است که نقصان روی در خون باعث هیپوانسولینیمیا ( کاهش انسولین خون) می شود. کمبود روی به صورت مزمن ودائمی صدمه ی بزرگی به سلول های بتا پانکراس که انسولین ترشح می کنند، می زند و در سنین بالا، افراد دارای کمبود طولانی مدت روی می توانند دچار دیابت نوع 2 بشوند.
به طور کلی می توان گفت که در خون اکثر افراد مبتلا به دیابت ، کمبود روی دیده می شود و متاسفانه دفع روی در ادرار آنها مشاهده می شود. بنابر این رساندن روی اضافی به بدن بیماران دیابتی ضروری است.
فقر روی به ویژه در دیابتی ها زخم های مزمن ورید پا را ایجاد می کند که گاهی منجر به قطع انگشتان یا پا می شود . با دادن روی اضافی نه تنها زخم های دیابتی زودتر ترمیم شده بلکه علاوه بر آن سطح سیستم اینمی نیز افزایش می یابد.


 
عوارض کمبود روی در سایر موارد

به دنبال افت سیستم ایمنی در اثر کمبود روی ، بیماری های اتوایمیون ( خود ایمنی ) مثل آرتریت روماتویید ، لوپوس ، شوگرن ، پسوریازیس و . . . افزایش می یابد.
نقصان روی در مردان وزنان موجب اختلالات باروری می شود . اغلب مردان وزنان که جهت درمان مشکل خود اقدامات زیادی انجام داده اند، باید مسئله ی کم بودن روی را نیز در نظر گرفته و نسبت به رفع آن اقدام کنند.

نقصان روی در بدن خانم های باردار می تواند منجر به رشد نا کافی و کند جنین و یا زایمان زودرس شود .
یکی از علل میوم رحم و کیست های پستان در خانم ها، کمبود روی می باشد و دیده شده است که با تجویز روی به بدن آن ها بهبودی حاصل شده است. هم چنین دیده شده است که در خانم هایی که دچار عفونت های راجعه قارچی دستگاه تناسلی میشوند و به هیچ درمان منظم دارویی جواب نمی دهند، تجویز روی به مقدار کافی، باعث بهبود آن ها شده است.
هم چنین مصرف روی در بهبود ریزش مو به اثبات رسیده است و امروزه کمبود روی را از علل مهم ریزش مو می دانند، که البته بایستی سایر علل ریزش مو مانند کمبود ویتامین ها ، کم خونی و . . . نیز مد نظر قرار گیرد .

کمبود روی در کودکان همراه با بی اشتهایی، اختلال چشایی طعم غذا، پیکا ( حالتی شبیه ویار حاملگی )، بی حالی، غش، اختلال رفتاری و وقفه در رشد، خود را نشان می دهد ، هم چنین در نوجوانان به صورت تاخیر بلوغ جنسی و ظهور نکردن صفات ثانویه جنسی بروز می کند .
کمبود روی در افراد مسن ، در هنگام راه رفتن ، اختلال تعادل را ایجاد می کند که با تجویز داروی روی قابل درمان است .

روی در تشکیل هموگلوبین دخالت دارد و در مواردی فقط تجویز روی همراه دیگر نیاز ها ، این عارضه را درمان می کند . روی در رشد فیزیکی بدن مؤثر است ، هم چنین کوتاهی قد و کمبود وزن در کودکان ایرانی با تجویز روی قابل درمان است و بهتر می باشد که رساندن روی به مقدار کافی به بدن مادر در دوران بارداری و شیردهی مد نظر قرار گیرد .


 
جذب روی در بدن

جذب روی آسان نبوده و دفع آن نیز به سختی صورت می گیرد و به همین دلیل در تجویز روی و استفاده از آن باید رعایت این مشکل ، منظور شود . به علت آن که روی در ناحیه ی اولیه ی روده کوچک جذب می شود ، پروتئین در جذب آن دخالت دارد و لازم است کمبود پروتئین در افراد دچار