نقش تغذيه بر رشد و نمو3
          
          نيازهاي تغذيه اي شيرخوار :
RDA ميزاني از مواد مغذي را در نظر گرفته است كه نيازهاي تغذيه اي شناخته شده است براي شيرخوار سالم را تأمين مي كند . اين توصيه ها بر اساس متوسط روزانه روزانه ميزان مواد مغذي براي گروه هاي جمعيتي تنظيم شده اند . RDA  براي شيرخواران تا 6 ماه بر اساس ميزان مواد مغذي شناخته شده در شير مادر و براي كودكان 6 تا 12 ماهه بر اساس مصرف شير مصنوعي و افزايش ميزان غذاي كمكي است.
    انرژي :
به زبان ساده ، تراز انرژي شيرخواران يعني تفاضل بين انرژي دريافتي و انرژي مصرف شده به علاوه انرژي ذخيره شده . اجزاي انرژي مصرفي ، عبارتند از : ميزان سوخت و ساز پايه ( انرژي مورد نياز براي حفظ دماي بدن ، حمايت از حداقل كار مغز ، قلب ، و ماهيچه هاي تنفسي و حداقل انرژي مورد نياز براي بافت ها در حال استراحت ) ، اثر گرمايي غذا ( انرژي مورد استفاده براي هضم ، انتقال و تبديل مواد مغذي جذب شده به شكل ذخاير ) و انرژي مصرفي مربوط به فعاليت بدني . انرژي مورد نياز براي هر كيلو گرم وزن بدن در  شيرخواري به علت كاهش سوخت و ساز پايه و رشد به تدريج كم مي شود . طبق برآورد ، استفاده از انرژي دريافتي براي رشد از 27% در 4 ماهگي به 11% در 4 تا 6 ماهگي و 5% در 6 تا 12 ماهگي مي رسد .
    آب :
آب براي جايگزين شدن آب تبخير شده از طريق پوست و ششها ، مدفوع و ادرار و همچنين مقدار كمي جهت رشد ، مورد نياز است . مقدار اضافي آب از راه ادرار دفع مي شود .
انرژي شير انسان ، گاو و شير مصنوعي ( 67 كيلو كالري در 100 ميلي ليتر ) تقريبا 89 ميلي ليتر آب را به ازاي هر ml 100 شير يا شير مصنوعي مصرف شده تأمين مي كند . به علاوه ، آب حاصل از اكسيده شدن غذاها به ازاي سوخت كامل هر گرم پروتئين ، چربي و كربوهيدرات به ترتيب ml 41/0 ، ml70/1 وml 55/0 است . در شير و شيرهاي مصنوعي ، آب موجود و آب حاصل از اكسيده شدن تقريبا 95% حجم آب مصرفي است .
 
 
     بار مواد محلول روده :
به علت غشاي نيمه تراواي روده ، وجود يك ماده اسمولار سبب نشت آب از جريان خون به داخل روده مي شود و اسهال اسموتيك ايجاد مي كند . شير انسان داراي اسمولايته l/mOsm25 است . بيشتر شيرهاي مصنوعي داراي بار مواد محلول l/mOsm300 بوده و به خوبي تحمل مي شوند .
     بار مواد محلول كليه : 
برخي عناصر غذايي كه بايد از كليه دفع شوند يا محصولات زائد متابوليسم هستند و يا بيشتر از ميزان مورد نياز بدن دريافت شده اند . براي دفع اين مواد ، آب لازم است . اين مواد عبارتند از : اوره ، سديم ، پتاسيم ، كلر و به مقدار كمتري سولفات و فسفات ، به ازاي هر گرم پروتئين دريافتي ،  mOsm4 ماده محلول به شكل اوره توليد مي شود . با توجه به اينكه بدن تمايل به تعادل سديم ، پتاسيم و كلر دارد ، براي هر ميلي اكي والان از اين مواد يك ميلي اسمول ماده محلول بايد دفع شود ( جدول 1-4 ) . كليه هاي شيرخوار به علت عدم تكامل تنها توانايي تغليظ ادرار تا اسمولايته اي در حدودl/ mOsm600 را دارند . اگر شيرخواري با 1 ليتر شير كامل گاو كه حاوي بار ماده محلول كليوي بالقوه l/ mOsm308 است ، تغذيه شود ، بيش از نيمي از آب موجود در شير دريافتي صرف دفع ماده محلول خواهد شد . حجم واقعي آب مورد نياز از فرمول زير محاسبه مي شود :
308  mOsm /600 mOsm × 1000 ml = 513 ml  
    كربوهيدرات ها :
65 – 35 % انرژي دريافتي نوزاد رسيده بايد از كربوهيدرات معمولا به صورت دي ساكاريد يا پليمرهاي گلوكز تأمين شود . گلوكز ماده مغذي اصلي است كه مغز نوزاد از آن استفاده مي كند و دريافت ناكافي كربوهيدرات منجر به هيپوگليسمي ، كتوز و كاتابوليسم اضافي پروتئين خواهد شد . در بيشتر شيرهاي
 
مصنوعي كه از شير مادر تهيه شده اند ،‌ لاكتوز ، كربوهيدرات عمده است و ميزان آن در حدود همان مقداري است كه در شير مادر وجود دارد ( ml 100/ g 7 – 6 ) .
چندين شير مصنوعي هيپوآلرژنيك حاوي سوكروز ،‌ مالتوز ، فروكتوز ، دكسترين و پليمرهاي گلوكز هستند . با توجه به اين كه اين شيرها لاكتوز ندارند ، براي اختلالاتي مثل گالاكتوزمي ، كمبود اوليه لاكتاز و بهبودي از عدم تحمل گلوكز ثانويه نيز مفيدند .
جدول 1 – 4 بار بالقوه مواد محلول كليه ناشي از شير مادر ، شير خشك و شير گاو
                                                                   بار بالقوه مواد محلول كليه ( l/mOsm )
    غذا                                                                        اجزا               
                                                                    اوره            Na+cl+k+p            كل
شير انسان                                                    57                      36                    93   
شير خشك تهيه شده از شير گاو                 86                      49       135
شير خشك تهيه شده از سويا                     103                    62                    165
شير خشك تغليظ شده                               158                   102                  260
شير كامل گاو                                              188                   120                  308
 
    چربي :
چربي غذايي منبع فشرده انرژي ، حامل ويتامين هاي محلول در چربي و تأمين كننده اسيدهاي چرب ضروري است . اسيدهاي چرب ضروري پيش ساز پروستاگلاندين ها هستند و اعمال ضروري ديگري نيز انجام مي دهند . آكادمي اطفال آمريكا پيشنهاد مي كند كه 55-30 % كل انرژي دريافتي از چربي و 7/2% از اسيدهاي لينولئيك تأمين شود .
 چربي شير خشك كودكان از انواعي از تري گليسريدهاي بلند زنجير گياهي مثل سويا ، ذرت و روغن آفتابگردان و تري گليسريدهاي با زنجيره متوسط ( MCT ) است . اسيد لينولئيك تنها در روغن هاي گياهي با زنجيره بلند در غلظت هاي متفاوتي يافت مي شود . كالري حاصل از اسيد لينولئيك در شير مادر 10-8 % و در بيشتر شيرهاي مصنوعي حداقل 10 % است . برخي شيرهاي مصنوعي مخصوص ،‌ حاوي MCT ( اسيدهاي چرب 6 تا 12 كربنه ) در مقايسه با تري گليسريدهاي بلند زنجيره با بيش از 16 كربن ، هستند . MCT محلول در آب است و براي حل شدن به اسيدهاي صفراوي وابسته نيست . بنابراين ، توسط بيماراني كه سوءجذب و بيماري كبدي صفراوي دارند ، قابل جذب است . اين نوع چربي به خاطر حلاليت خود در مجاورت مخاط قرار گرفته و به وسيله ليپاز مخاطي هيدرولز مي شود و نيازي به ليپاز پانكراس ندارد . درصد بالايي از MCT جذب شده بدون نياز به عبور از مجاري لنفاوي كه جهت انتقال تري گليسريدهاي بلند زنجيره لازم است ، مستقيما وارد گردش خون وريد باب مي شود . به همين دليل ، براي درمان بيماري هايي مثل اتساع مجاري لنفاوي ، روغن هاي MCT پيشنهاد مي شود .
اما از سوي ديگر MCT خيلي مطبوع و خوشمزه نيست ، در مقدار زياد اثر مسهل دارد ، گران و فاقد اسيدهاي چرب ضروري است .
    پروتئين :
پروتئين ، ازت و اسيدهاي آمينه لازم براي سنتز بافت هاي بدن ، آنزيم ها ، هورمون ها و آنتي بادي ها كه اعمال فيزيولوژيك و سوخت و سازي را انجام مي دهند ، تأمين مي كند . پروتئين اضافي ، صرف توليد انرژي مي شود و بار مواد محلول كليه و نياز به آب را افزايش مي دهد . آكادمي قلب اطفال آمريكا پيشنهاد مي كند كه 16-7 % كل انرژي از پروتئين تأمين شود يا مقدار پروتئين دريافتي روزانه به ازاي هر كيلو گرم وزن بدن 2/2-6/1 گرم باشد . نوزادان رسيده و سالم با دريافت پروتئين به ميزان كمي زير 6/1 گرم به ازاي هر كيلو گرم وزن در روز ( از شير مادر ) به خوبي رشد مي كنند .
پروتئين شيرهاي تجارتي بر پايه شيرگاو بوده و به نسبت whey به كازئين آن ها 20 به 80 است . اخيرا چندين شير مصنوعي كودك كه در آن ها اين نسبت 60 به 40 است كه به 65 به 35 يا 70 به 30 و اسيدهاي آمينه شير انسان نزديك تر است ، ساخته شده است . لخته تشكيل شده از whey در شرايط اسيدي معده ، كوچك ، نرم و به سادگي قابل هضم است و به سرعت از معده تخليه مي شود .
ساير منابع پروتئيني مورد استفاده در شيرهاي مصنوعي شامل پروتئين جدا شده و هيدروليز شده سوياست . شيرهاي مصنوعي حاوي پروتئين سويا در خانواده هايي كه گياهخوار بوده و از مصرف شيرگاو و محصولات حيواني خودداري مي كنند ، به خوبي پذيرفته مي شود . پروتئين سويا حاوي ممانعت كننده تريپسين است كه با جذب آن تداخل مي يابد . اين ممانعت كننده ، تحت تأثير گرما غير فعال مي شود . سويا پيوند محكم و تركيب پيچيده مواد معدني -  فيتات - پروتئين ايجاد مي كند كه ممكن است زيست فراهمي برخي مواد معدني را كاهش دهد . به همين دلايل شيرهاي سويا به عنوان غذاي روزمره شيرخوار توصيه نمي شود .
بين 20 تا 80 درصد شيرخواراني كه نسبت به كازئين حساسند ، به سويا نيز حساسيت دارند ، بنابراين ، پروتئين مناسب براي اين شيرخواران كازئين هيدروليز شده است . فرايند هيدروليز آنزيمي منجر به تشكيل مخلوطي از اسيدهاي آمينه و پپتيدهاي با زنجيره هاي متفاوت مي شود و حالت حساسيت زايي را از بين برد كه براي درمان حساسيت شديد به پروتئين مناسب است .