ديابت و چشم
با توجه به شيوع بالاى ديابت در جامعه و گرفتارى چشم به عنوان يكى از ارگان   هاى هدف در اين بيمارى، مطلب ذيل به شكل پاسخ به سئوال   هاى شايع تهيه گرديده است تا خوانندگان محترم را از عوارض چشمى اين بيمارى، نحوه مقابله و درمان هاى شايع آن تا حدى آگاه سازد.
•چگونه ديابت روى چشم اثر مى گذارد؟
بيمارى ديابت روى چشم و بينايى به طرق مختلف تاثير مى گذارد از جمله آنها ايجاد اختلال در بينايى، وجود كاتاراكت (آب مرواريد) در سنين پايين، آب سياه، تاثير روى عصب باصره، فلج موقت عضلات خارج چشمى و دوبينى است. ولى مهمترين و شايع ترين اين عوارض، تاثير روى پرده چشم (شبكيه) است.
•ديابت چگونه روى پرده چشم (شبكيه) تاثير مى گذارد؟
بيمارى ديابت بر روى عروق پرده چشم تاثير گذاشته و باعث خونريزى در پرده چشم و نشت مواد داخل رگ روى شبكيه (ورم پرده چشم) و در نهايت سبب به وجود آمدن عروق جديد روى پرده چشم مى شود. اين عروق جديد نيز مى توانند سبب خونريزى در داخل حفره چشم بشوند.
•چه عواملى سبب تشديد ضايعات ديابت در چشم مى شود؟
هر چقدر كه مدت  زمان ابتلا به ديابت بيشتر باشد بروز ضايعات در چشم بيشتر است به طورى كه ۸۰ درصد از افرادى كه ۱۵ سال يا بيشتر از ابتلا به ديابت آنها مى گذرد درجاتى از درگيرى شبكيه را دارند. ساير عوامل خطر براى بروز اين ضايعات در چشم شامل فشار خون بالا، كم خونى (آنمى)، بيمارى هاى كليوى، حاملگى و افزايش چربى هاى خون است.
•چگونه مى توان از بروز ضايعات چشمى در جريان ديابت جلوگيرى كرد؟
درمان قاطع براى پيشگيرى از اين ضايعات وجود ندارد ولى ثابت شده است كه كنترل دقيق قند خون مى تواند بروز اين ضايعات را به تعويق بيندازد علاوه بر كنترل دقيق قند خون ورزش منظم، كنترل فشار خون و وزن و پرهيز از استعمال دخانيات هم مى  تواند به جلوگيرى از بروز عوارض ديابت در چشم كمك كند.
•چگونه مى توان به بروز ضايعات چشمى در اثر ديابت پى برد؟
نكته مهم اين است كه در مراحل ابتدايى درگيرى چشم در ديابت، هيچ علامت خاصى وجود ندارد و كاهش ديد جزء علائمى است كه در مراحل پيشرفته بيمارى ديده مى شود. به همين علت لازم است كه معاينات دارويى توسط چشم پزشك صورت بگيرد زيرا تشخيص به موقع و درمان سريع مى  تواند از پيشرفت ضايعات جلوگيرى و بينايى بيمار را حفظ كند.
•معاينات چشمى در چه فواصلى بايد انجام شود؟
در مواردى كه ديابت نوع دوم بالاى سن ۳۵ سال وجود دارد در همان بدو تشخيص ديابت معاينات چشمى لازم است و در صورتى كه ديابت نوع اول باشد (سن زير ۳۵ سال است) ۱۰ سال پس از تشخيص ديابت، اولين زمان معاينه خواهد بود و در هر دو مورد در صورتى كه علائم دال بر گرفتارى شبكيه وجود نداشته باشد معاينات بايد هر سال انجام شود و در صورتى كه ضايعاتى در سطح شبكيه توسط چشم پزشك مشاهده شود، بنا به صلاحديد پزشك هر ۴ تا ۶ ماه اين معاينات تكرار خواهد شد. در هر بار معاينه براى ديدن كامل پرده چشم (شبكيه) از قطره هاى مخصوص استفاده مى شود كه مردمك (سياهى) چشم را بزرگتر از حد معمول مى كند و ديد نزديك به مدت ۴ تا ۶ ساعت مختل خواهد بود.
•چه آزمايشاتى در اين موارد انجام مى شود؟
مهمترين تستى كه در جريان ديابت ممكن است انجام شود آنژيوگرافى است كه برخلاف آنژيوگرافى قلب روش ساده اى است به طورى كه ماده فلورسئين در يكى از رگ هاى روى دست (ساعد يا بازو) تزريق مى شود و سپس دوربينى كه در جلوى چشم بيمار قرار گرفته است عكس هايى را از روى سطح شبكيه مى گيرد. اين كار به پزشك كمك مى كند كه متوجه شود چه نواحى اى از شبكيه را مى تواند با ليزر درمان كند.
•چه درمان هايى براى عوارض چشمى ديابت وجود دارد؟
يكى از درمان هاى مهم و اصلى براى ديابت، انجام ليزر براى عوارض ديابت روى شبكيه است. ليزر براى مواردى انجام مى شود كه يا تورم شديدى در ناحيه لكه زرد چشم وجود دارد و يا عروق خونى زيادى بر روى سطح شبكيه تشكيل شده است. نكته مهم در اين قسمت اين است كه ليزر غالباً باعث افزايش ديد نمى شود و انجام ليزردرمانى غالباً براى حفظ بينايى است و مى تواند سبب جلوگيرى از نابينايى در ۸۰ درصد از بيماران شود. در مواردى كه خونريزى شديد در داخل كره چشم وجود داشته باشد و يا عروق جديد سبب ايجاد پارگى و جداشدگى پرده چشم شده باشد، انجام عمل جراحى (ويتروكتومى) به بهبود بينايى چشم كمك مى كند.
•ليزردرمانى چگونه انجام مى شود؟
انجام ليزردرمانى به شكل سرپايى است يعنى نيازى به بسترى شدن يا ناشتا بودن بيمار ندارد. بيمار پس از آنكه مردمك چشم توسط قطره هاى مخصوص باز شد، پشت دستگاهى مى نشيند و غالباً يك لنز به خصوص روى چشم بيمار قرار مى گيرد و دوز خاصى در داخل كره چشم تابيده مى شود. در اين موارد بيمار معمولاً درد كمى را بايد تحمل كند و از حركت چشم ها حين اين درمان بايد خوددارى شود.
•ليزردرمانى چه عوارضى دارد؟
ليزردرمانى عوارضى مثل كاهش ديد محيطى، اختلال در ديد رنگ و كاهش ديد در شب را دارد. گاهى نيز سبب كاهش ديد مركزى مى شود كه اغلب موقت است. از آنجايى كه هيچ درمانى بدون عارضه نيست بايد در نظر داشت كه خطرات ناشى از ليزر به مراتب كمتر از زمانى است كه هيچ درمانى صورت نگيرد.
•درمان جراحى در ديابت چيست؟
در مواردى كه عروق تازه ايجاد شده سبب خونريزى در داخل كره چشم و يا جداشدگى پرده چشم شوند، نياز به جراحى خاصى است كه به آن ويتروكتومى مى گويند.در پايان يادآور مى شويم كه كاهش ديد در جريان گرفتارى ديابت در چشم از علائم ويروسى است و بايد قبل از رسيدن به چنين مرحله اى با معاينات دوره اى منظم از بروز كاهش بينايى جلوگيرى كرد.